سمانه فضلی - دانشگاه گلستان
غلامحسین شمعانیان - دانشگاه گلستان
بهنام شفیعی - دانشگاه گلستان

کانسار­های روی و سرب عمارت و موچان در جنوب غرب اراک و در بخش میانی کمربند ملایر- اصفهان واقع  شده­اند. این کانسار­ها به­صورت لایه کران درون سنگ­های کربناتی وابسته به کرتاسه زیرین تشکیل شده­اند. کانی­سازی در این کانسار­ها بیشتر از نوع پر­کننده­ی فضای خالی و شامل اسفالریت، گالن، پیریت و مقادیر کمتر کالکوپیریت است که همرا با سیلیسی شدن سنگ دیواره رخ داده است. اسفالریت فراوان­ترین کانی سولفیدی است که در دو مرحله تشکیل شده­است. گالن به صورت فرعی همراه با اسفالریت و پس از آن تشکیل شد. بر اساس شواهد بافتی، سیلیسی شدن در دو مرحله مجزا رخ داده است. در مرحله­ی اول، کوارتز­های ریز بلور به­طور کامل جانشین سنگ میزبان کربناتی شده است. در طول مرحله­ی دوم، فضای خالی و شکاف­های بین سنگ دیواره سیلیسی با کوارتز­های درشت بلوری که همرا با کانی­سازی بوده پر شد. داده­های ایزوتوپی گوگرد نشان داد که مقادیر ۳۴Sδ کانی­های سولفیدی از ۸/۴+ تا ۶/۱۱+ در هزار تغییر می­کند. بر اساس این نتایج، به احتمال زیاد گوگرد مورد نیاز برای کانی­سازی سولفید­ها از آب دریای کرتاسه زیرین تامین شده است. دمای ایزوتوپی دو جفت گالن- اسفالریت در کانسار عمارت از ˚C۱/۱۲۱ در مرحله اول تا ˚C۸/۱۱۲ در مرحله­ی دوم تغییر می­کند که از دمای ایزوتوپی کانسار موچان (˚C۴/۱۳۴) کمتر است. تلفیق نتایج زمین­شناسی، کانی­شناسی و ایزوتوپی گوگرد نشان می­دهد که آب، فلزات و سیلیکا از دیاژنز شیل و ماسه سنگ­های ژوراسیک مشتق شده­اند. احیای گرمایی - شیمیایی سولفات، بر هم کنش محلول با سنگ دیواره و سرد شدن آن از مهم­ترین ساز و کار­های نهشت کانسنگ بوده­اند.

Zinc-Lead, silicification, sulfur isotope, Malayer- Esfahan, Emarat, Muchan., روی و سرب؛ سیلیسی شدن؛ ایزوتوپ گوگرد؛ ملایر- اصفهان؛ عمارت؛ موچان.