فرزانه نوری اصل - دانشگاه گلستان
غلامحسین شمعانیان - دانشگاه گلستان
بهنام شفیعی - دانشگاه گلستان
مجید عظیم محسنی - دانشگاه گلستان
محمد جعفری - سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی

کانسار آنتیموان ارغش در جنوب نیشابور و در بخش شرقی زون سبزوار واقع شده­است. این کانسار در مجموعه­ای از سنگ­های آتشفشانی و نفوذی وابسته به ائوسن تا الیگوسن تشکیل شده­است. کانی سازی از نوع پرکننده­ی فضای خالی است و به صورت رگه­ها، رگچه­های نامنظم و برش ­های گرمابی رخنمون دارد. کانی شناسی رگه ها نسبتا ساده است و استیبنیت کانی اولیه آنتیموان دار است. کانی­های پیریت، کالکوپیریت و اسفالریت سولفیدهای دیگری هستند که همراه با استیبنیت یافت می شوند. کوارتز، ایلیت، آدولاریا، کلریت، اپیدوت، کلسیت و کائولینیت مهمترین کانی های باطله­ی گرمابی را تشکیل می­دهند که در اطراف رگه ها تشکیل شده ­اند. دگرسانی گرمابی در اطراف رگه­ها دارای منطقه­بندی است و سه نوع اصلی سیلیسی شدن در فاصله­ی نزدیک به رگه­ها، دگرسانی رسی پیرامون رگه­ها و دگرسانی پروپیلیتی در فاصله­ی دور از رگه­ها را تشکیل می­دهند. شدت دگرسانی رسی و سیلیسی شدن با افزایش عمق و دور شدن از رگه­ها کاهش می­یابد. ارزیابی داده­های زمین شیمیایی بر پایه تحلیل­های آماری چند متغیره، نشان دهنده­ی همبستگی مثبت بین عناصر Zn، Ag، As و Sb و الگوی توزیع مشابه این عناصر در گمانه­های مورد بررسی است. ویژگی های کانی شناسی، دگرسانی و زمین شیمیایی منطقه­ی مورد بررسی و مقایسه­ی آن با کانسارهای اپی ترمال نشان می­دهد که سامانه­ی رگه­ای کوارتز- آنتیموان ارغش در یک محیط اپی ترمال از نوع سولفیدی شدن پایین تشکیل شده­است. این داده ها نشان می دهد که جوشش و سردشدگی محلول گرمابی از مهمترین فرایندهای نهشت کانسنگ در منطقه­ی مورد بررسی است.

Epithermal, Alteration, Stibnite, Cooling, Boiling, Arghash, اپی ترمال؛ دگرسانی؛ استیبنیت؛ سردشدن؛ جوشش؛ ارغش.