لیلا عبادی - دانشگاه آزاد اسلامی اهر
امین الله کمالی - دانشگاه تبریز
رسول فردوسی - دانشگاه تبریز
محمد فدائیان - دانشگاه پیام نور
مسعود حیدری - دانشگاه تبریز

مهم­ترین توده­های سینیتی ایران، در شمال غرب و در استان آذربایجان شرقی برونزد دارند که در ارتباط با ماگماتیسم ائوسن فوقانی تا الیگوسن پایینی هستند. توده­ی عباس­آباد - باشکند، یکی از این توده­هاست که به صورت چند توده­ی کوچک و مجزا در غرب توده­ی اصلی نفلین سینیت بزقوش قرار دارد. بافت ریزدانه، پورفیری و پورفیریتیک ریزدانه از بافت­های معمول این سنگ­هاست. براساس رده­بندی مدی، سنگ­های مورد بررسی در رده­ی شبه­لوسیت­ سینیت، مونزودیوریت نفلین­دار، سینیت آنالسیم­دار و سینیت قرار می­گیرند. کانی­های اصلی آن شامل پتاسیم فلدسپار، پلاژیوکلاز، شبه­لوسیت، آنالسیم و نفلین می­شوند و پیروکسن، الیوین، بیوتیت، هورنبلند، کدر، زیرکن و آپاتیت کانی­های فرعی سنگ را تشکیل می­دهند. کانی­های ثانویه سنگ عبارتند از سریسیت، کلریت، اورالیت، ایدینگزیت، اکسیدآهن وکانی­های رسی. نتایج حاصل از پراش پرتو X وجود کانی­های آنالسیم، ناترولیت، نفلین و فلدسپارباریم­دار (سلزین) را در این سنگ­ها نشان می­دهد. بر اساس نتایج تجزیه شیمی کلینوپیروکسن­ها، تمامی آن­ها در قلمرو پیروکسن­های کلسیم- منیزیم و آهن­دار قرار گرفته­اند. ترکیب عضو انتهایی پیروکسن­ها بین En۴۰.۷۵Fs۹.۴۰Wo۴۳.۹۸  تا En۴۳.۲۳ Fs۱۳.۶۱Wo۴۷.۸ متغیر است، که نشان دهنده­ی کلینوپیروکسن­های اوژیت دیوپسیدی در نفلین سینیت­های منطقه­ی مورد بررسی است. بر اساس رده­بندی شیمیایی، سنگ­های مورد بررسی در گستره­ی نفلین­سینیت، سینیت و شبه­دیوریت قرار می­گیرند. همچنین این سنگ­ها بر اساس کانی­شناسی و ضریب آگپایتیک جزء نفلین سینیت­های میاشکایتیک محسوب می­شوند. سری ماگمایی این سنگ­ها با توجه به کانی­های سنگ­ساز، پتاسی قلیایی تا شوشونیتی است. حضور کانی­های دارای آلومینیم و کانی­های فرومنیزین و کدر عامل اصلی کنترل کننده­ی میزان اکسید­های اصلی مانند Al۲O۳، K۲O، MgO و CaOدر سنگ­های منطقه است. مقادیر K۲O با افزایش SiO۲ افزایش می­یابد که نشان دهنده سرشت پتاس این سنگ­هاست. نمودارهای ژئوشیمیایی، عنکبوتی و الگوهای REE سنگ­های مورد بررسی بیانگر یک محیط زمین ساختی وابسته به فرورانش این سنگ­هاست. غنی­شدگی مشخص سنگ­های قلیایی مورد بررسی از عناصری مثل Rb, Ba, Th, U, K می­تواند در ارتباط با فرایندهای دگرنهادی گوشته باشد. وجود بیهنجاری منفی Ti, Nb, Ta و سرشت متاآلومینوس سنگ­های مورد بررسی، احتمالا ناشی از تاثیر فرورانش نئوتتیس بر منابع گوشته­ای و نیز باعث غنی­شدگی این سنگ­ها از Pb و LREE ها شده است.

Bashkand, Syenite, Analcime syenite, feldspathoid, Oligocene, Alborz-Azerbaijan, باشکند؛ سینیت؛ سینیت آنالسیم دار؛ فلدسپاتوئید؛ الیگومیوسن؛ البرز- آذربایجان.