فاطمه سعیدنیا - Agricultural Research, Education and Extension Organization
محمد مهدی مجیدی - Isfahan University of Technology
آقافخر میرلوحی - Isfahan University of Technology

خشکی یکی از مهمترین تنش های غیر زیستی محدود کننده بقاء، رشد و تولید گیاهان در بسیاری از مناطق جهان است. حدود یک سوم زمین های کشاورزی دنیا در مناطق خشک و نیمه خشک واقع شده اند که ایران نیز جزء همین مناطق است. از این رو نیاز به اصلاح ارقام دارای سازگاری بالا و نیاز آبی پایین به شدت احساس می شود. این مطالعه به منظور ارزیابی تحمل به خشکی ژنوتیپ های علف باغ و علف پشمکی، بررسی ارتباط بین عملکرد بذر و عملکرد علوفه و انتخاب همزمان ژنوتیپ های برتر انجام شد. در این مطالعه، تعداد ۳۶ ژنوتیپ منتخب از جوامع حاصل از پلی کراس در هر یک از دو گونه به صورت کلونی تکثیر شده و تحت شرایط بدون تنش و تنش خشکی طی سال های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴در مزرعه آموزشی دانشگاه صنعتی اصفهان مورد ارزیابی قرار گرفتند. در هر دو گونه مورد مطالعه تنوع ژنتیکی قابل ملاحظه ای در بین ژنوتیپ ها از نظر عملکرد بذر و اجزای آن مشاهده شد که نشان دهنده پتانسیل بالا برای بهبود این صفات از طریق انتخاب هدفمند در برنامه های اصلاحی می باشد. تنش خشکی آثارمنفی روی عملکرد بذر و اجزای آن داشت و موجب کاهش تنوع ژنتیکی اکثر صفات شد. اکثر صفات مورد مطالعه در هر دو گونه مورد بررسی از وراثت پذیری نسبتا بالایی برخوردار بودند و بنابراین بهبود این صفات از طریق انتخاب دوره ای امکان پذیر است. همبستگی بالا و معنی دار بین عملکرد بذر و عملکرد علوفه در هر دو گونه مورد بررسی نشان داد که امکان انتخاب همزمان برای عملکرد بذر و علوفه در هر دو شرایط بدون تنش و تنش خشکی وجود دارد. با این وجود، شدت همبستگی در گونه علف باغ نسبت به علف پشمکی بالاتر بود. در هر دو گونه و در هر دو محیط بدون تنش و تنش خشکی ژنوتیپ های برتر از نظر عملکرد بذر و علوفه شناسایی شدند. این ژنوتیپ ها می توانند به عنوان والدین برتر برای ایجاد جمعیت های ژنتیکی، به منظور بهبود همزمان عملکرد بذر و عملکرد علوفه در برنامه های آتی و ایجاد واریته های ساختگی مورد استفاده قرار گیرند.

Drought stress, Heritability, Dactylis glomerata, Bromus inermis, تنش خشکی, توارث پذیری, گراس, ضریب تنوع ژنتیکی