حمید سپهردوست - دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا
الهام رجبی - دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا

زمینه و هدف: بیمارستانها به عنوان یکی از نهادهای مهم ارایه دهنده خدمات بهداشتی و درمانی بخش سلامت، درصد بالایی از منابع کلیدی این بخش را جهت پاسخ گویی به نیاز مصرف کنندگان در اختیار دارند. هدف از انجام تحقیق حاضر، شناسایی عوامل موثر برکارایی فنی، مقیاس و مدیریتی بیمارستانهای تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی طی سالهای ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۸ و یافتن راهکارهای مناسب جهت افزایش سطح کارآیی بیمارستانهای ناکارآمد. روش کار: جامعه آماری این تحقیق شامل ۶۵ بیمارستان فعال تامین اجتماعی طی سالهای ۱۳۸۶ الی ۱۳۸۸ است. به منظور سنجش کارایی فنی بیمارستانها از مدل تحلیل پوششی دادهها (DEA) با فرض بازدهی ثابت و جهت بررسی کارایی مقیاس و مدیریتی از مدل نهاده محوری(BCC) با فرض بازدهی متغیر نسبت به مقیاس تولید (VRS) استفاده شد. نتایج: از میان نهادههای موثر در کارایی فنی، مشخص گردید که بیمارستانهای کوچک با کمتر از صد تخت فعال به میزان ۱۱ درصد و بیمارستانهای بزرگ با بیشتر از صد تخت فعال ب میزان ۸/۸ درصد از مازاد ورودی شامل نهادههای کارکنان پزشکی، پرستاری، سایر کارکنان و تخت فعال برای تولید خدمات بیمارستانی برخوردارند. همچنین میانگین ضرایب اهمیت نهادهها شامل کارکنان پزشکی، کارکنان پرستاری، سایر کارکنان و تخت فعال در کارایی فنی بیمارستانهای کوچک به ترتیب ۲۴ ، ۸/۹ ، ۷/۱۱ و ۸/۱۶ درصد و در کارایی فنی بیمارستانهای بزرگ به ترتیب ۷/۲۵ ،۱۸ ، ۷/۲۱ و ۷/۳۰ درصد بدست آمد. نتیجهگیری: با توجه به میانگین کارایی مدیریتی و مقیاس بدست آمده، توصیه میگردد که بیمارستانهای تحت پوشش سازمان برای رسیدن به وضعیت کارآمد، نسبت به کاهش هزینههای مازاد مربوط به نهادههای ورودی و همچنین افزایش میزان خروجی محصول یا خدمات دهی بیمارستانی اقدام نمایند.

Hospital, Social Security, Data Envelopment Analysis, Technical Efficiency, Scale Efficiency, بیمارستان, تامین اجتماعی, تحلیل پوششی دادهها, کارایی فنی, کارایی مقیاس