فرحناز صفی - دانشجوی کارشناسی ارشد ، دانشکده زمینشناسی ، دانشکدگان علوم، دانشگاه تهران ، تهران ، ایران
وحید توکلی - دانشیار ، دانشکده زمینشناسی ، دانشکدگان علوم ، دانشگاه تهران ، تهران، ایران

یکی از چالشهای اساسی در صنعت بالادستی نفت و گاز، تعیین نواحی مناسب از نظر کیفیت مخزنی جهت تعیین محلهای بهینه حفر چاه های تولیدی بهصرفه و اقتصادی سوختهای فسیلی است. یکی از عوامل اساسی و مهم در جهت شناسایی نواحی بهینه از نظر کیفیت مخزنی در مقیاس میدان، تسلط نسبی بر روی چگونگی تاثیر و روند رخداد فرآیندهای دیاژنزی موثر بر کیفیت مخزنی (دولومیتیشدن، انیدریتیشدن و انحلال) در مقیاس میدان است. برای تشخیص علل رخداد، تنوع و روند رخداد فرآیندهای دیاژنزی موثر بر کیفیت مخزنی، از آنجا که زمینه رخداد این فرآیندها در زیر سطح زمین و از مشاهده مستقیم خارج است و درباره این فرآیندها اغلب تنها اطلاعات غیر مستقیم (داده های چاه پیمایی) وجود دارد و اطلاعات مستقیم ( اطلاعات حاصل از بررسی مغزه ها) کمی در دست است، پس برای تشخیص موارد یادشده در خصوص فرآیندهای دیاژنزی موثر بر کیفیت مخزنی در مقیاس میدان، مشکلات بسیاری وجود دارد تا آنجا که هنوز راهکار مناسبی در اینباره، ارائه نشده است. در این تحقیق که بر روی سازندهای دالان بالایی و کنگان در بخش مرکزی خلیجفارس صورت گرفته است، با تلاش بر فهم دقیق و مناسب مطالعات پیشین (درباره انواع داده های چاهپیمایی و موارد تشخیصی هر کدام، انواع رخسارهالکتریکی، روشهای ساخت رخساره های الکتریکی، الگوریتم های کاربردی برای مدلکردن سهبعدی رخساره های الکتریکی)، ترکیب مناسب نتایج حاصل از بررسی مطالعات پیشین و اضافه کردن کمی ابتکار به موضوع در دست بررسی، راهکار مناسبی برای حل این مشکل به دست آمده است. به این صورت که با تلفیق بهینه نگارهای چاه پیمایی جدایش نوترون-چگالی، نسبت امواج صوتی فشاری به امواج صوتی برشی و چگالی برای تشخیص سنگ شناسی (دولومیت، انیدریت و آهک)، و نگارهای انحراف سرعت و تخلخل ثانویه برای تشخیص انواع تخلخل (تخلخلهای قالبی، حفرهای، بهم متصل و بدون تخلخل)، در روش خوشه بندی چند تفکیکی بر پایه گراف (MRGC) نرم افزار ژئولاگ، دو مدل رخساره الکتریکی مناسب به منظور تشخیص فرآیندهای دیاژنزی موثر بر کیفیت مخزنی برای چاه های مورد مطالعه به دست آمد. سپس با اجرای روش تخمین زمین آماری کریجینگ (Kriging) در نرمافزار پترل بر روی مدل رخساره ها، ساخت مدل سهبعدی فرآیندهای دیاژنزی موثر بر کیفیت مخزنی در مقیاس میدان با موفقیت صورت پذیرفت.

دولومیتی شدن، انیدریتی شدن، انحلال، خوشه بندی چند تفکیکی بر پایه گراف، کریجینگ