خدیجه عالمی - استادیار و عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه تهران

نسخه خطی شهنامه سلجوقی در تاریخ سلجوقیان روم و تاریخ اغوز از آثار شاعری لطفی نام است. احتمالمیرود این نسخه در مکتب هرات یا مکتب تاریخ نگاری عثمانی سرایش شده باشد. عمده ویژگی مکتب تاریخ نگاریهرات و عثمانی در وابستگی به دربار و تلاش برای حفظ و استمرار سنن تاریخ نویسی ترکی – فارسی معنا یافت. مکتبتاریخنگاری عثمانی با تواریخ منظوم فارسی بیشتری مشخص میشود. نویسندگان این دوره که تحت تاثیر زبان وادبیات فارسی بودند، آثاری به سیاق شاهنامه فردوسی و در مدح سلطان تدوین کردند. شاعر و مورخ شهنامهسلجوقی با استفاده از فرزانگی ادبی، سعی نمود به هویت قبیله ای اتراک و مشروعیت سیاسی آن کمک نماید.بدین سبب کتاب شهنامه سلجوقی دارای زمینه هایی مشروعیت ساز برای دربار و اقوام ترک و ایجاد تفاخر قبیله ایاست. بدین سبب فهم طرحواره تاریخ نویسی شهنامه سلجوقی می تواند بازتاب دهنده نوع نگاه مورخان به تاریخباشد. از این رو سوال اصلی این است که الگوی تاریخ نویسی شهنامه سلجوقی چیست؟ مدعا این است که نسخهخطی شهنامه سلجوقی از دو الگوی موضوع محور و طرحواره ای بهره برده است. در الگوی موضوع محور از تکنیک های اطناب، اغراق برای ایجاد زمینه مشروعیت و در الگوی طرحواره ای شاه به شاه از فنون ایجاز و گاه شماری برایبیان مقصود استفاده شده است. این مقاله بر اساس داده های کتابخانه ای جمع آوری شده است و به لحاظ روشی،توصیف و تحلیل تاریخی را به کار برده است

لطفی هروی، شهنامه سلجوقی، ملا لطفی توقانی، مکتب هرات، مکتب عثمانی