مهدی وزینی افضل - استادیار گروه تاریخ دانشگاه جیرفت

علی بخش قاجار در سال ۱۳۰۲ ه.ق، به امر مظفرالدین میرزا قاجار، کتابی آشپزی از فرانسه به فارسی ترجمه کرد.عنوان دقیق این اثر معلوم نیست و علی بخش عنوانی را برای کتاب خود در نظر نگرفته است؛ ولی این کتاب در کتابخانه ملی و مجلس شورای اسلامی، تحت عناوین «کتابی در آشپزی ایرانی» و «مطبوخات فرنگی» فهرست شده است. نسخه فرانسوی این اثر مجموعه غذاهای رایج در فرانسه و نحوه پخت آنان را شرح داده است. علی بخشدستور پخت غذاهایی که در اسلام حرام دانسته شده است را حذف و غذاهای دیگر را جایگزین آنها کرده است. اوبعد از ترجمه کتاب، سعی کرده غذاهای رایج در سفره ایرانیان و نحوه پخت آنان را نیز در ادامه کتاب بیاورد. به همین منظور بخش دومی را به کتاب اضافه کرده است که به «غذاهای ایرانی» معروف شده است. از این رساله، سه نسخه خطی شناسایی شد. نسخه اول تحت عنوان «کتابی در آشپزی ایرانی» به شماره ۳۲۸۸۲-۵، نسخه دوم با نام «طبالخی جدذید» به شماره ۱۰۴۹۰-۵ آرشیو سازمان کتابخانه ملی ایران و نسخه سوم تحت عنوان «آشپزی» با شماره ۱۶۶۹۳ در کتابخانه مجلس شورای اسلامی بایگانی شده اند. هدف این مقاله ذکر توضیحاتی پیراموننسخه های این کتاب و بررسی و نقد متن نسخه ها می باشد.

آشپزی، قاجار، نسخه خطی، فرنگی، علی بخش.