مرضیه اسماعیلی - دانش آموخته کارشناسی ارشد صنایع دستی، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر، تهران
علیرضا شیخی - دانشیار گروه صنایع دستی، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر، تهران.

هنر خوشنویسی همواره مهم ترین و پرکاربردترین هنر مسلمانان در ادوار مختلف بوده و خط به عنوان یکی ازمهمترین شاخصه های هنر در سرزمین های اسلامی، بر انواع صنایع از جمله پارچه بافی تاثیرگذار بوده است. نمونهبارز این تاثیرات در جامه های فتح تولید شده در دوران صفوی، زندیه و قاجار قابل تشخیص است. بارزترین مشخصهاین جامه ها استفاده گسترده از متون مقدس در قالب کتیبه و خوشنویسی است. مقاله حاضر با هدف مطالعه وبررسی کتیبه های به کاررفته در جامه های فتح ایرانی از حیث ساختار بصری و محتوایی و در جهت پاسخ به این پرسش «کتیبه های به کاررفته در جامه های فتح صفوی، زندیه و قاجار دارای چه ویژگی هایی هنری و مفهومی است؟» تدوین شده است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و مطالب به صورت مطالعات کتابخانه ای و میدانی گردآوردی شده است. با بررسی نمونه های موجود در موزه های ایران، مشخص شد: کتیبه های به کاررفتهدر جامه ها شامل انواع متون مقدس است که با خطوطی همچون کوفی، نسخ، ثلث، توقیع و رقاع بر سطحپیراهن ها کتابت شده و محتوای آنها به نوعی بیانگر پیروزی، غلبه بر دشمنان و حفاظت در برابر انواع شرایطدشوار بوده و نشان دهنده این موضوع است که هدف از تولید جامه های فتح به احتمال زیاد، کمک به پیروزیدر میدان جنگ به مدد کتیبه های به کاررفته در آنها بوده است.

هنر خوشنویسی، کتیبه، جامه فتح، صفوی، زندیه و قاجار