زهره احمدی دستجردی - دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق خصوصی و عضو کانون وکلای دادگستری مرکز

یکی از موضوعات درخور توجه در تاریخ ایران، به ویژه نیم سده فرمانروایی ناصرالدین شاه پرداختن به نظام قضایی ایران در این عصر می باشد. نظام قضایی و دادرسی این دوره به سبب دارا نبودن قوانین مشخص و مدون کاستی های بسیاری داشت. در نظام دادرسی و قضایی این دوره حضور و نمود محاکم شرع غیرقابل انکار است ولی در کنار آن محاکم عرف نیز با سلسله مراتب بسیار و تحت تاثیر قدرت شاه به عنوان داور بزرگ و نهایی عرض اندام کرده و در تنش و کشمکش دایمی با یکدیگر به سر می بردند که در این راستا هر کدام نقش دیگری را کمرنگ و این عرصه را در اختیار خویش قرار داده بودند. این پژوهش به دنبال آن است که محدوده محاکم شرع و عرف و حدود و اختیارات مسئولان این دو نهاد قضایی و مطالبات حقوقی مردم و میزان رضایت آنان را با تکیه بر مطالعات کتابخانه ایی و بررسی مدارک و شواهد متون تاریخی بررسی کرده و این نهاد بسیار مهم اجتماعی را که تعیین کننده سرنوشت بسیاری از مردم جامعه بود از جنبه های مختلف بنمایاند.

قاجاریه، ناصرالدین شاه، نظام قضایی، محاکم شرع، محاکم عرف، قانون.