سید جواد موسوی دالینی - استادیار رشته ی تاریخ، دانشگاه شیراز
مهوش لشکری - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز، رشته ی تاریخ ایران دوره ی اسلامی

پژوهش حاضر در تلاش است تا به بررسی تاریخی موارد شیوع بیماری های عفونی و واگیر و پیامد اقتصادی و اجتماعی آن بر جامعه ایرانی (۱۱۳۵-۱۲۱۰ ه-ق) بپردازد. در این مقاله ضمن پرداختن به انواع بیماری های واگیر در این مقطع تاریخی، به پیامدها و توالی بیماری های واگیر و عفونی در هر دوره به صورت مجزا پرداخته است و در پی پاسخ به این پرسش بنیادین است که این بیماری ها چه تبعات اجتماعی و اقتصادی این دوره ی تاریخی ترسیم و صورت بندی می کند؟ مطالب گردآوری شده بر اساس مطالعات کتاب خانه ای، فیش برداری، تجزیه و تحلیل اطلاعات انجام گرفته است. استفاده از رسالات و مقالات پژوهشی و کتب تاریخی در این زمینه نیز بهره فراوانی گرفته شده است. گسترش سریع بیماری های واگیر در کنار نبودن امکانات و تمهیدات بهداشتی و درمانی جامعه ایرانی در سال های (۱۱۳۵-۱۲۱۰ ه-ق) پیامدهای اجتماعی و اقتصادی و تلفات جانی و مالی زیادی بجای گذاشت. جنگ های متوالی، مهاجرت از کشورهای همسایه، فقر منتج به خوردن گوشت حیوانات وحشی در جامعه ایرانی زمینه ساز گسترش بیماری های واگیر و کاهش جمعیت جامعه ایرانی بوده است. متدهای درمانی بیماری های واگیر در این دوره طب جالینوسی، طب اسلامی و طب عامیانه و جادویی بود. بیماری های واگیر، باعث رشد شغل های کاذب و جادوگری، کاهش نیروی کار در بخش های مختلف اقتصادی به ویژه تجارت و صنعت به دلیل قرنطینه، آثار زیانباری بر اقتصاد جامعه بجای گذاشت. ناامنی در روستاها و به ویژه شهرها به دلیل اضطراب و ترس ناشی از بیماری و فقر، منتج به ایجاد شرایط مجرمانه و راهزنی گردید.

بیماری های واگیر، پیامد اقتصادی و اجتماعی، جامعه ایرانی