سهراب شاهویردی وردین - کارشناسی ارشد معماری، گروه هنرو معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
فائزه شهاب آرخازلو - دانشجوی دکترای تخصصی گروه شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

حافظه جمعی شامل چهار مرحله شکل گیری، ثبت تداعی و انتﻘال است .نﻘش ، نﻘاشی دیواری های به عنوان دلالت هویتی بسیاری از بناهای تاریخی، در دو مرحله اول از اهمیت بیشتری برخوردار است نقاشی را می توان اولین زایش راستین هنر انسان در سپیده دم تاریخ هنر دانست. ارتباط با دیگر کشورها و ورود اختراعاتی چون چاپ در دوران قاجاریه اتفاق افتاده است. این دوره زمان رویارویی سنت با تجدد می باشد بنابراین زمینه ساز آغاز تحولات فرهنگی و هنری کشور شد. نقاشی های کتب چاپ سنگی اگرچه سابقه ای چند هزار ساله دارد اما در دوره قاجار وارد عرصه هنرهای تجسمی ایران شد و به صورت گسترده به آن توجه شده است. اگر چه سیمای شهر نخستین جلوه از شهر می باشد که در ذهن و حافظه شهروندان باقی می ماند اما متاسفانه مدت زیادی است که از نظر مدیران و برنامه ریزان شهری دور مانده است. این پژوهش با هدف شناسایی دلایل، ایجاد نقاشی های کتب چاپ سنگی در دوره قاجار را مورد بررسی قرار می دهد سپس نیازهای امروز جامعه شهری به نقاشی را که باعث ارتقاء کیفیت محیط شهری مطابق با سلیقه مخاطب عام به همراه ایجاد سرزندگی و شادابی روح شهر است را مطرح می نماید. برای نائل آمدن به این هدف با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات متون و منابع و اسناد تصویری به روش کتابخانه ای و بررسی نمونه موردی انجام شده است. ابتدا تعریفی از نقاشی و کتب چاپ سنگی مطرح می شود سپس با تمرکز بر معیارهای توجه به سیمای شهری، توجه به ویژگی های حیطه استقرار اثر در مکان ارتباط اثر با بستر پیرامونی و آثار موجود مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. طبق نتایج این پژوهش می توان آثار را به عنوان تصاویری معتبر که به کمک روش های تحلیلی اسناد مصور به تحلیل محتوایی آنها پرداخت و از وضعیت فرهنگی و هنری دوران قاجار آگاه شد

سیمای شهر، نقاشی، چاپ سنگی، قاجار، کیفیت محیط شهری