حجت امامی
مهدی شرفا
محمدرضا نیشابوری
عبدالمجید لیاقت

ظرفیت خاک برای تولید در اکوسیستم و کاربری اراضی برای حفظ باروری بیولوژیکی، کیفیت محیط زیست و تقویت سلامتی گیاه و حیوان، کیفیت خاک نام دارد که ارزیابی دقیق آن برای مدیریت پایدار خاک ضروری است. چون نمی توان کیفیت خاک را مستقیما اندازه گیری کرد، باید آن را از شاخصهای کیفیت استنتاج نمود. شاخصهای کیفیت خاک ویژگیهای قابل اندازه گیری خاک هستند. با توجه به پیچیدگی کیفیت خاک و اهمیت آن، معرفی یک شاخص کمی برای تعیین کیفیت خاک (S) و برآورد شاخص S با استفاده از توابع انتقالی و ویژگیهای زودیافت خاک از اهداف تحقیق حاضر بوده است. بدین منظور ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی ۸۴ نمونه خاک (۲۷ نمونه خاک شور و ۵۷ نمونه خاک آهکی) از قبیل توزیع اندازه ذرات، مواد آلی، جرم مخصوص ظاهری، کربنات کلسیم معادل، قابلیت هدایت الکتریکی(EC) و نسبت جذب سدیم(SAR) اندازه گیری شد. همچنین منحنی رطوبتی آنها در مکشهای ۰ ، ۵/۱، ۵/۲، ۵/۵، ۱۰، ۲۰، ۳۰، ۵۰، ۱۰۰، ۲۰۰، ۳۰۰، ۵۰۰ و kPa ۱۰۰۰ اندازه گیری شد. با استفاده از نرم افزار Rosetta پارامترهای معادله وان گن اختن(۱۹۸۰) تعیین شد و شیب منحنی رطوبتی در نقطه عطف تعیین و به عنوان شاخص کیفیت فیزیکی خاک (S) در نظر گرفته شد. سپس با استفاده از توابع انتقالی و نرم افزار SPSS رابطه رگرسیونی بین این شاخص و ویژگیهای زودیافت خاک تعیین شد. نتایج نشان داد همبستگی معنی داری بین شاخص S و درصد رس، سیلت و کربنات کلسیم معادل در هر سه نوع خاک شور، آهکی و شور-آهکی وجود دارد (p=۰.۰۱). همچنین بین شاخصS و جرم مخصوص ظاهری در خاکهای شور و آهکی به ترتیب در سطوح ۵% و ۱% همبستگی معنی داری مشاهده شد. نتایج نشان داد که رابطه رگرسیونی قوی بین مقادیر شاخص S اندازه گیری شده از منحنی رطوبتی و برآورد شده با استفاده از صفات زودیافت خاک برقرار است و ضریب همبستگی بین این دو در خاکهای شور، آهکی و شور-آهکی به ترتیب ۸۵۵/۰، ۹۲۸/۰ و ۹۱۹/۰ بود.

Calcareous soil, conveniently measurable soil properties, inflection point, Pedo-transfer functions, Saline soil, Soil Moisture Retention Curve, Soil quality