جواد اطاعت - دانشگاه شهید بهشتی
حمیدرضا نصرتی - دانش آموخته جغرافیای سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

نظام انتخاباتی به مجموعه­ای از روش­های اجرائی انتخابات و سازوکارهایی اطلاق می­شود که با اخذ رای شهروندان، حاکمیت نخبگان منتخب مردم برای اداره امور عمومی را تحقق عینی می­بخشد. در کشورهای مختلف، نظام­های انتخاباتی متفاوتی وجود دارد که دارای محاسن و معایبی هستند .برخی از کشورها با استفاده از روش­های ترکیبی و تلفیقی سعی کرده­اند از محاسن دو نوع نظام انتخاباتی استفاده کنند. از آنجا که قوه مقننه در عموم واحدهای سیاسی از دو مجلس تشکیل شده است، برخی از این واحدها برای مجلس اول از نظام اکثریتی و برای مجلس دوم از شیوه تناسبی استفاده می­کنند. برخی نیز برای یک مجلس از دو روش بطور همزمان بهره می­جویند. در کشورهایی که تنها از روش اکثریتی استفاده می­کنند تعدیل ساختار اکثریتی (که بی­توجه به اقلیت­هاست) بعهده احزاب سیاسی گذاشته شده تا در فهرست­های انتخاباتی نامزد­های اقلیت نیز بگنجانند. در ایران که قوه مقننه از یک مجلس تشکیل شده و انتخابات به شیوه اکثریت یک چهارم است، برای رفع نقیصه­ موجود، در این مقاله پیشنهاد شده با اصلاح قانون اساسی، نظام تقنینی از دو مجلس اول و دوم تشکیل شود تا ضمن بهره­گیری از فلسفه نظام دو مجلسی، نظام انتخاباتی مجلس اول به شیوه اکثریتی و نظام انتخاباتی مجلس دوم به شیوه تناسبی مد نظر قرار گیرد. در صورت حاکمیت نظام تقنینی تک مجلسی، انتخابات مجلس اول به شیوه تلفیقی از دو نظام اکثریتی و تناسبی انجام پذیرد تا کاستی­های موجود به حداقل ممکن کاهش یابد و وحدت و همبستگی ملی در فرایند توسعه پایدار کشور تسریع شود.

جغرافیای انتخابات, نظام انتخاباتی, نظام اکثریتی, نظام نیمه تناسبی, نظام تناسبی