رضا تاکی - دانشجوی کارشناسی ارشد استخراج معدن دانشگاه شهید باهنر کرمان
کورش شهریار - بخش مهندسی معدن، دانشگاه شهید باهنر کرمان
مهدی افسری نژاد - بخش مهندسی معدن، دانشگاه شهید باهنر کرمان

انفجار سنگ پدیده ای است که بصورت شکست ناگهانی سنگ و آزاد سازی انرژی کرننشی ذخیره شده در معادن زیر زمینی و تونلهای سنگی، معمولا در نقاط پر تنش و با عمث زیاد نسبت به سطح زمین، مشاهده می شود. بر اثر شکست انفجاری، سنگ بصورت قطعات کوچک و بزرگ به اطراف پراکنده شده و در اثر برخورد به انسان و یا تجهیزات باعث آسیب آنها می شود. در تعاریف دیگر از این پدیده به عنوان حادثه لرزه ای ویژه ، بمب (ضربه) کوهی، لرزش هوا، انفجار نام برده اند. لذا آشنایی با این پدیده و مکانیزم وقوع آن لازم به تجزیه و تحلیل می باشد. در این مقاله موضوع احتمال وقوع پدیده انفجار سنگ در تونل انتقال آب چشمه لنگان بررسی شده است. تونل مزبور قسمتی از پروژه انتقال آب به سد زاینده رود است که در منطقه کوه سفید، عمق آن به 1100 متر می رسد. از آنجاییکه رفتار سنگ بستگی به خصوصیات آن دارد. ابتدا پارامترهای اساسی سنگ از قبیل اندیس کیفی سنگ، مقاومت فشاری تک محوری، ضریب پواسون، مدول الاستیسیته، وضعیت ناپیوستگی ها جمع آوری و روز آمد گردید، به منظور تکمیل داده ها از نتایج آزمایش TSP که بر اساس امواج لرزه ای بعنوان یک روش ژئوفیزیکی ، جهت تشخص موقعیت و خصوصیات زونهای موجود در ادامه مسیر خفاری بکار می رود، استفاده شده است . در این پژوهش عوامل سبب شونده پدیده انفجار سنگ، معیار های تخمین و عوامل جلوگیری از این پدیده با توجه به گسترش روز افزون تونلکاری در عمق بعنوان یک خطر احتمالی بیان شده است.