مهدی میرشکار - MSc Candicate in Animal Physiology, Faculty of Biology, Damghan University, Damghan, Iran
کتانه ابراری - Assistant Professor, Department of Biology, Damghan University, Damghan, Iran
ایران گودرزی - Assistant Professor, Department of Biology, Damghan University, Damghan, Iran
علی رشیدی پور - Professor, Department of Physiology, Research Center of Physiology, Faculty of Medicine, Semnan University of Medical Sciences, Semnan, Iran

زمینه و هدف : فشار روانی پس از سانحه (post-traumatic stress disorder: PTSD) نوعی عارضه روانی است که در پی مواجهه با سوانح شدید بروز می کند و منجر به بروز اختلالات حافظه می گردد. این مطالعه به منظور تعیین اثر بتااسترادیول بر حافظه ترومایی ناشی از القای فشار روانی (PTSD) پس از سانحه توسط القای تک استرس طولانی مدت به همراه شوک (SPS&S) در موش صحرایی نر انجام شد. روش بررسی : این مطالعه تجربی روی ۷۰ سر موش صحرایی نر نژاد ویستار با وزن تقریبی ۲۰۰-۲۵۰ gr انجام شد. در آزمایش اول ۳۰سر موش در سه گروه ۱۰تایی کنترل، شوک و القای تک استرس طولانی مدت به همراه شوک (SPS&S) قرار گرفتند. گروه SPS&S دو ساعت در مقیدکننده نگهداری شدند و ۲۰ دقیقه برای شنای اجباری در آب قرار گرفتند و ۱۵ دقیقه بعد با اتر بیهوش شدند. حیوانات پس از۳۰ دقیقه در دستگاه ترس شرطی (CFS) قرار گرفته و شوک الکتریکی یک میلی آمپری به مدت ۴ ثانیه دریافت کردند. در گروه شوک، حیوانات فقط شوک الکتریکی دریافت کردند. حیوانات گروه کنترل از محل نگهداری خارج و آزمایش شدند. حیوانات همه گروه ها، ۱، ۲ و ۳ هفته بعد، به مدت ۳ دقیقه بدون دریافت شوک در CFS قرار گرفتند و میزان بی حرکتی آنها (برحسب درصد) ثبت شد. در آزمایش دوم ۴۰ سر موش در ۴ گروه ۱۰تایی (شم و روغن کنجد، شم و استرادیول، SPS&S و روغن کنجد، SPS&S و استرادیول) قرار گرفتند و تزریق زیرجلدی بتااسترادیول و روغن کنجد با دوز ۹۰ µg/kgبلافاصله، یک و دو هفته پس از به کارگیری مدل SPS&S صورت گرفت. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS-۱۶ و آزمون های تکمیلی حداقل تفاوت معنی دار (LSD)، آنالیز واریانس دوطرفه و تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها : پس از سه هفته، مدل SPS&S منجر به افزایش معنی داری در میزان بی حرکتی (حافظه ترومایی) نسبت به گروه های دریافت کننده شوک الکتریکی و کنترل گردید (P<۰.۰۵). این پاسخ در اثر تزریق مکرر بتااسترادیول کاهش معنی داری نشان داد (P<۰.۰۵). نتیجه گیری : این مطالعه نشان داد که تزریق مکرر بتااسترادیول با دوز ۹۰ ۹۰ µg/kg میزان بی حرکتی ناشی از القای PTSD با استفاده از مدل SPS&S را کاهش می دهد و می تواند از شکل گیری حافظه ترومایی جلوگیری کند.

PTSD, SPS&S, β-estradiol, traumatic memory, فشار روانی پس از سانحه, مدل تلفیقی تک استرس طولانی مدت, بتااسترادیول, حافظه ترومایی, موش صحرائی