محمد زمانی - PhD Candidate in Anatomy, School of Medicine, Isfahan University of Medical Sciences, Isfahan, Iran
هما رسولی - Assistant Professor, Department of Anatomy, School of Medicine, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
مهدی مهدیزاده - Professor, Department of Anatomy, School of Medicine, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
ملیحه نوبخت - Professor, Department of Anatomy, School of Medicine, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
فهیمه زمانی - Nurse, School of Nursing and Midwifery, Isfahan University of Medical Sciences, Isfahan, Iran
منصوره سلیمانی - Assistant Professor, Department of Anatomy, Cellular and Molecular Research Center, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran

زمینه و هدف : سکته مغزی یکی از علل مهم مرگ و میر در جهان است و سالیانه عده زیادی را با انواع ناتوانی های ذهنی و جسمی مبتلا می کند. تاکنون داروی مناسبی برای پیشگیری و درمان آن معرفی نشده است. این مطالعه به منظور تعیین اثر حفاظتی آگونیست گیرنده A۱ و ویتامین C بر تراکم سلولی و اختلالات حافظه ناشی از ایسکمی مغزی در هیپوکامپ موش سوری انجام شد. روش بررسی : این مطالعه تجربی روی نورون های هرمی هیپوکامپ ۵۶ سر موش نر بالغ سوری نژاد BALB/c با وزن تقریبی ۳۵-۴۰ گرم انجام شد. موش ها به طور تصادفی به هشت گروه هفت تایی تقسیم شدند. گروه اول intact ، گروه دوم کنترل ایسکمی بود. گروه سوم ایسکمی (DMSO) ، حامل آگونیست و آنتاگونیست گیرنده A۱ را دریافت نمود. گروه چهارم (AA)، از یک هفته قبل از ایسکمی و یک هفته بعد از ایسکمی به مدت ۷ روز، اسکوربیک اسید روزانه ۱۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن دریافت کرد. گروه پنجم (CPA)، آگونیست گیرنده آدنوزین را به میزان یک میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن روزانه از روز هفتم بعد از ایسکمی به مدت ۷ روز دریافت کرد. گروه ششم (CPA+AA)، علاوه بر دریافت اسکوربیک اسید روزانه ۱۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن قبل و بعد از ایسکمی، آگونیست گیرنده A۱ (یک میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن روزانه) را هم بعد از ایسکمی دریافت کرد. گروه هفتم (DPCPX)، آنتاگونیست گیرنده A۱ را به میزان ۲.۲۵ میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن از روز هفتم بعد از ایسکمی به مدت ۷ روز دریافت کرد. گروه هشتم (DPCPX+AA)، علاوه بر دریافت اسکوربیک اسید روزانه ۱۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن قبل و بعد از ایسکمی، آنتاگونیست گیرنده A۱ (۲.۲۵ میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن روزانه) را هم بعد از ایسکمی دریافت کرد. ایسکمی با بستن شریان کاروتید مشترک القا شد و پس از آن با کاهش التهاب ناحیه ایسکمیک داروها به صورت تزریق داخل صفاقی تجویز شد. بعد از تکمیل دوره درمان تست حافظهY-maze انجام شد و سپس مغز نمونه ها فیکس و خارج شد و برای مطالعات بافت شناسی (رنگ آمیزی نیسل) آماده گردید. شمارش سلول های هرمی در سطح ۵۳۵۰۰ میکرومتر مربع در ناحیه CA۱ هیپوکامپ انجام شد. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS-۱۵ و ANOVA test تجزیه و تحلیل گردید. یافته ها : آزمون Y-maze در گروه ایسکمیک اختلال وسیعی را در حافظه کوتاه مدت نشان داد (PA=۲۰۰)؛ ولی این اختلال در گروه های درمان به طور معنی داری کاهش نشان داد (PA=۲۴۳, ۲۶۵, ۲۴۸). تعداد نورون های هرمی سالم در گروه ایسکمیک (تعداد : ۸۷) و گروه های اسیداسکوربیک، اگونیست رسپتور آدنوزین و گروه ترکیب اسکوربیک و آگونیست رسپتور آدنوزین به ترتیب ۱۲۵، ۱۰۵ و ۱۱۱ تعیین گردید که این تعداد در گروه ایسکمیک به طور معنی دار کمتر از گروه های درمانی بود (P<۰.۰۵). نتیجه گیری : این مطالعه نشان داد که استفاده از ویتامین C و آگونیست گیرنده آدنوزین سبب افزایش معنی داری در حافظه کوتاه مدت و نورون های هرمی هیپوکامپ در ناحیه CA۱ موش های دچار ایسکمی مغزی می گردد.

A۱ receptor, Agonist, Ascorbic acid, Ischemia, Neuroprotective, ایسکمی, اسکوربیک اسید, آگونیست, نوروپروتکتیو, گیرنده آدنوزین