عبدالصمد مظلومی گاوگانی - Associat Professor, Department of Parasitology, Faculty of Medicine, Drug Applied Research Center, Tabriz University of Medical Sciences, Tabriz, Iran
ناصح ملکی راواسان - PhD Student of Medical Entomology and Vector Control, School of Public Health and Institute of Health Research, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
فاطمه مظلومی گاوگانی - Research Center of Infectious Disease and Tropical Medicine, Tabriz University of Medical Sciences, Tabriz, Iran

زمینه و هدف : اپیدمیولوژی لیشمانیازیس احشایی انعکاسی از نحوه ترکیب و برهم کنش انگل- ناقل- میزبان و شرایط محیطی می باشد. بنابراین تجزیه و تحلیل توام عوامل مرتبط با سیکل بیماری، وضعیت اقتصادی- اجتماعی و عوامل خطر محیطی به فهم بهتر فعل و انفعال بین این عوامل و پیش آگاهی از افزایش خطر عفونت و بیماری و در نهایت به جهت گیری کنترل و درمان بیماری کمک می نماید. این مطالعه به منظور تعیین نقش زندگی عشایری و غیرعشایری در انتقال لیشمانیازیس احشایی در شمال غرب ایران انجام گردید. روش بررسی : در این مطالعه مورد شاهدی ابتدا میزان شیوع کالاآزار به کمک تست آگلوتیناسیون مستقیم (Direct agglutination tes: DAT) و تست جلدی لیشمانین (Montenegro skin test: MST) در کل افراد روستاهای انتخاب شده در منطقه شمال غرب ایران و در مسیر روستاهای ییلاق- قشلاق عشایر ایل شاهسون و تست آگلوتیناسیون مستقیم در سگ های همان روستاها طی سال ۱۳۸۵ تعیین شد. یک سال بعد، از افراد با DAT منفی خونگیری و مجددا DAT انجام و میزان سروکانورژن مثبت محاسبه گردید. در نهایت با استفاده از مطالعات سیستم اطلاعات جغرافیایی (Geographical Information System: GIS)، وقوع لیشمانیازیس احشایی در ارتباط با عوامل خطر تراکم و وفور سگ ها و نیز نوع زندگی عشایری- غیرعشایری با استفاده از آزمون آماری Chi-Square مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها : هر دو تست جلدی لیشمانین و آگلوتیناسیون مستقیم، در روستاهای عشایری نسبت به روستاهای غیرعشایری اختلاف آماری معنی داری داشت (P<۰.۰۵). میزان های شیوع، سروپوزیتیویته و سروکانورژن بیماری کالاآزار در نحوه زندگی عشایری به ترتیب ۵.۵% ، ۲.۷% و ۲.۵% بالاتر از نحوه زندگی غیرعشایری تعیین گردید. مطالعات سیستم اطلاعات جغرافیایی و نقشه های الکترونیکی تهیه شده نیز حاکی از شدت آندمی و میزان بالای عفونت و بیماری در مناطق عشایری نسبت به مناطق غیرعشایری بود. همچنین توزیع عمومی بیماری در ارتباط با عوامل محیطی ارتفاع، درجه حرارت و بارندگی، همبستگی منفی نشان داد. نتیجه گیری : این مطالعه نشان داد که شیوه زندگی عشایری به علت ارتباط نزدیک عشایر با سگ ها، ورود عشایر و سگ هایشان به سیکل وحشی بیماری و جابجایی های انجام شده در ییلاق – قشلاق، می تواند عامل خطری در انتقال لیشمانیازیس احشایی باشد.

Visceral leishmaniasis, Nomadic lifestyle, Direct Agglutination Test, Montenegro Skin Test, لیشمانیازیس احشایی, زندگی عشایری, تست آگلوتیناسیون مستقیم, تست جلدی لیشمانین