محمد شعبانی

شعر و غزل حافظ از دیرباز و به ویژه در روزگار ما سخت مورد توجه و نقد و بررسی و تفسیر قرار گرفته است. تا حدود صد سال پیش کسی در مورد غیر اسلامی بودن و یا رنگ عارفانه نداشتن این اشعار سخنی نگفته است. اما از هنگامی که دانش پژوهان ایرانی با نقد و تفسیر و دیدگاه غربیان و به ویژه خاورشناسان آشنا شدند، اندک اندک زمزمه هایی در این باره بلند شد و گروهی به کلی ریشه­ی عرفانی-اسلامی شعر حافظ را انکار نموده اند. این مقاله نقدی است بر مقاله­ی «بنیان های تفکر حافظ»، نوشته­ی آقای دکتر محمود درگاهی دانشیار دانشگاه زنجان. نویسنده­ی محترم پس از  رد نظر و دیدگاه کسانی که بخش بزرگی از شعرهای حافظ را عارفانه معنی وتفسیر می کنند،  بنیان های فکری او را بر چهار پایه استوار دانسته است که عبارتند از:  ۱- اندیشیدن به مرگ و ناکامی انسان ۲- جبرگرایی ۳- هستی شناسی شکاکانه  ۴- لذت گرایی و هدونیسم.  در این گفتار چهار پایه­ی مذکور و دیدگاه های مطرح شده ی دیگر محققان، بررسی و کاویده شده است.

Hafez, Mysticism, Thinking of Death, Fatalism, Skepticism, Hedonism, Absolutism & Relativism., حافظ, عرفان و تصوف, مرگ اندیشی, جبر گرایی, شک گرایی, لذت گرایی, نسبی گرا یی و مطلق گرایی.