علیرضا ثقه الاسلامی

زمینه: در سال های آغازین به کارگیری اینترنت برای تحقق اهداف پژوهشی به نظر می رسید که روش های پژوهش مورد استفاده در جهان فیزیکی، برای تحقق اهداف پژوهشی در جهان مجازی نیز به نحو یکسانی قابل استفاده است. اما پژوهندگان به تدریج دریافتند که چالش های اخلاقی مطرح در پژوهش های اینترنتی گاهی متفاوت از موارد مطرح در پژوهش های سنتی است یا دست کم شکل گسترده تری یافته است. هدف از نگارش این مقاله بررسی و تحلیل مفهوم سوژه های انسانی به عنوان یکی از مهم ترین موضوعات اخلاقی در پژوهش های سنتی و ارائه مفهومی توسعه یافته از آن در پژوهش های اینترنتی است. نتیجه گیری: تحت تاثیر گسترش قلمرو پژوهش های اینترنتی، سوژه های انسانی پژوهشی به عنوان مبنایی ترین مفهوم در اخلاق پژوهش اینترنتی، توسعه ای مفهومی می یابد. این توسعه ذیل مفاهیم شخص محوری- متن محوری، ناسوژه های انسانی پژوهشی و آسیب پذیری سوژه های انسانی در بررسی مسائل اخلاقی مرتبط با این نوع پژوهش ها مورد توجه قرار می گیرد. بررسی و تحلیل مفهوم سوژه های انسانی برای شناخت شرایط اخلاقی پیش بینی ناپذیر در پژوهش های اینترنتی از اهمیت بسیاری برخوردار است. ازاین رو، ابعاد توسعه یافته مفهوم سوژه های انسانی بایستی برای تحلیل و ارزیابی فراگیر این موقعیت های اخلاقی در پژوهش های اینترنتی به کار گرفته شوند.

Research ethics, Internet research, Human subjects, اخلاق پژوهش, پژوهش های اینترنتی, سوژه های انسانی