محمد راسخ
فاطمه دومانلو

زمینه: یکی از مهم ترین چالش های اخلاقی و حقوقی که در مورد پیشرفت و به کارگیری نانوفناوری مطرح شده، مسئله حریم خصوصی است. هسته اصلی این چالش «فناوری تشخیص هویت از طریق امواج رادیویی» (آرفید) است. تراشه­های آرفید با استفاده از فناوری نانو، بسیار کارآمدتر، کوچک تر و ارزان تر از گذشته تولید می شوند. این برچسب ها امروزه برای ردیابی، صورت برداری و جلوگیری از سرقت کالاها در فروشگاه های بزرگ مورد استفاده قرار می گیرند. اطلاعات ذخیره شده روی تراشه آرفید، حتی پس از فروش و خروج کالای حامل آن از فروشگاه، به­آسانی با یک دستگاه خواننده الکترونیکی قابل دسترسی و بنابراین فردی که آن کالا را به همراه دارد، بی آنکه بداند، قابل ردیابی است. فراگیری برچسب های آرفید و استفاده از آنها به شکل کنونی، یعنی بدون هر گونه تدبیر امنیتی، حریم خصوصی افراد را به­شدت تهدید می کند. پژوهش حاضر ضمن مطالعه چگونگی نقض حریم خصوصی افراد در اثر استفاده نادرست از نانوفناوری و نیز پرداختن به اهمیت حریم خصوصی در زندگی اخلاقی افراد و توجه به جایگاه آن در نظام های حقوقی بین­المللی و کشورهای مختلف، از جمله ایران، می کوشد جامعه را از این خطرات بالقوه و راه های مقابله با آن آگاه سازد. نتیجه گیری: از آنجا که نقض حریم خصوصی ارزش هایی مثل «کرامت انسانی»، «خودآیینی» و «صمیمیت» و بدین ترتیب بنیان زندگی اخلاقی افراد را به خطر می اندازد، لازم است ضمن رعایت اصول اخلاقی، راهکارهایی حقوقی اندیشیده شوند تا ضمن بهره مندی از مزایای فناوری آرفید امکان سوءاستفاده از آن برای تهدید امنیت و نقض حقوق شهروندان مرتفع شود.

Morality, Nanotechnology, Privacy, RFID, اخلاق, آرفید, حریم خصوصی, نانوفناوری