محمد راسخ
امیرحسین خداپرست

زمینه: کاربرد علوم و فناوری های نوین زیستی و پزشکی در جوامع انسانی در دهه های اخیر موجب تغییر نگرش­های دینی و اخلاقی سنتی شده است. استفاده از این فناوری­ها مباحث اخلاقی و دینی بی سابقه­ای را شکل داده است که جز با توجه به بنیادهای داوری اخلاقی موجه و مفید نخواهند بود. این مسئله به­ویژه در جوامعی مانند جوامع اسلامی قابل توجه است که دین در آنها نقشی قابل توجه در شکل­دهی به باورهای اخلاقی و قواعد و مقررات حقوقی دارد.   روش کار: این پژوهش با روش تحلیل فلسفی انجام شده است و داده های آن از طریق منابع چاپی مانند کتاب، مقاله و منابع اینترنتی از زبان های فارسی، انگلیسی و عربی گردآوری شده است. در نگارش مقاله، ضمن تحلیل مفهوم های اساسی همچون «دین» و «اخلاق»، تلاش شده است موضوع به صورت مقایسه ای، از منظر تفکر فلسفی غربی و اندیشه اسلامی مورد بررسی قرار گیرد.   یافته ها: پژوهش حاضر می کوشد با در نظر داشتن تحولات جدید بیوتکنولوژیک و مسائل هنجاری برآمده از آنها ارتباط نگرش های دینی و اخلاقی به این مسائل را بررسی و اعتبار اقسام نظریه پردازی های اخلاقی- دینی درباره مسائل اخلاق زیستی را بسنجد. همچنین تلاش می کند ضمن طرح و ارزیابی نگرش­های الهیاتی و متن­گرا به اخلاق زیستی، نگرشی سنجیده به مسائل اخلاق زیستی، از منظری دینی، فراهم کند.   نتیجه گیری: دستورالعمل­های اخلاق دینی رایج میان دینداران در زمینه اخلاق زیستی می­تواند در کنار دستورالعمل های عرفی درباره آن قرار گیرد و سنجیده شود. اما توجیه عقلانی این دستورالعمل­ها در سطح نظریه اخلاقی و فلسفه اخلاق صورت می­گیرد که مستقل می نماید. احکام شرعی در حوزه مسائل زیستی می­توانند با وجهه نظر قرار دادن اخلاق و عدالت صادر شوند. این احکام، هم اخلاقی و عادلانه و هم مستند به تعالیم دینی خواهند بود.

Bioethics, Theological approach, Textual approach, Justice, اخلاق زیستی, رویکرد الهیاتی, رویکرد متن گرا, عدالت