سردبیر محترم مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی
مقاله ای با عنوان صلاحیت بین فرهنگی، ضرورتی ناشناخته در آموزش علوم پزشکی: مقاله مروری، در مجله آموزش در علوم پزشکی سال ۱۳۹۳ دوره ۱۴ شماره ۲ به چاپ رسیده است که به روش مروری انجام گرفته است(۱). لازم می دانم به دلیل انتخاب موضوع با اهمیت این مطالعه و دستیابی به نتایج بسیار خوب از نویسندگان این مطالعه تشکر کنم. با توجه به اهمیت مقالات مروری و افزایش روزافزون این نوع مطالعات و نقش آنها در تصمیم گیری های بهداشتی و پزشکی(۲) چند نکته در مورد مقاله مذکور با تاکید بر بخش روش های این مطالعه، قابل ذکر می باشد:
اولین نکته این که به نظر می رسد روش کار انجام شده بیش تر به مطالعه مرور نظام مند شبیه بوده و شاید خواننده بین این که مقاله مروری بوده یا به شکل مروری نظام مند انجام شده است دچار شبهه شود و از طرفی اگر مطالعه به شکل ساختارمند انجام شده (با توجه به روش کار بیان شده در مقاله مذکور) نوشتن واژه مروری نظام مند، مروری ساختاریافته یا مرور سیستماتیک ضروری به نظر می رسد(۳).
در قسمت منابع الکترونیکی Google نیز ذکر شده است که یک موتور جستجو می باشد و جستجو در آن متناسب با یک مقاله علمی نیست و بهتر است که در این قسمت قرار نمی گرفت و ذکر آن در مقالات علمی آکادمیک معمول نیست(۴).
در مطالعات مروری روال کار اغلب بر این است که ابتدا مطالعات از نظر عنوان و چکیده بررسی می شوند و مطالعاتی که بالقوه مرتبط می باشند به مرحله خواندن متن کامل راه پیدا می کنند و در این مرحله است که کیفیت مطالعات بررسی گردیده و مطالعاتی که حاوی مطالب مرتبط هستند در نتیجه نهایی کار می آیند(۴) که در این مقاله به نظر می رسد این ترتیب رعایت نشده است یعنی ابتدا ارزیابی کیفیت مطالعات سپس خلاصه کردن شواهد و در نهایت تفسیر نتایج(۵)، و یا اگر رعایت شده است، به خوبی نگارش نشده است چنانکه آمده است " به دنبال این مرحله در مجموع ۱۳۱ مقاله مرتبط"؟ در این جا سوال این است که کل مطالعات جستجو شده چقدر بوده است؟ و آیا ۱۳۱ مقاله در مرحله متن کامل بررسی شده اند؟ که اگر جواب بلی است تعداد کل مقالات معلوم نیست.
همچنین اشاره شده است که از چک لیستCASP جهت بررسی اعتبار استفاده شده است، در حالی که این چک لیست ها برای نقد مقالات کاربرد دارند(۶و۷)، از طرفی اگر ۱۳۱ مقاله بعد از اعتبارسنجی مرتبط شناخته شده اند دلیل رد آنها چه بوده است؟ این در حالی است که مقالات نامرتبط باید در مرحله خواندن متن کامل حذف می شدند(۳، ۴).
جمله آخر روش ها نیز مبهم است. نویسنده بیان کرده است که جستجو بدون محدودیت زمانی انجام شده است و این مطالعه به طور عادی باید جزء نتایج نهایی قرار می گرفت و اگر چنین است لزوم نوشتن این جمله چیست؟ و اگر این مورد اضافه هم انتخاب شده است پس چرا تعداد مطالعات نهایی هنوز هم ۶۸ مورد ذکر شده؟ با وجودی که در چند جمله بالاتر بیان شده که " سپس ۶۸ مورد که بین سال های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۳ بودند" یعنی در صورت اضافه کردن مطالعه مذکور به نتایج، تعداد کل مقالات باید ۶۹ ذکر شود.
امیدواریم که با نگارش بهتر و دقت در نکات کاربردی و ریز بر قدرت مطالعات انجام شده بیافزائیم.