حمید صالحی نیا

مقاله ای با عنوان تاثیر نرم افزار کارآموزی داروخانه بر دانش دانشجویان داروسازی دانشگاه علوم پزشکی زابل، و دیدگاه دانشجویان نسبت به آن در مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی دوره ۱۲ و شماره ۱۲ در اسفند ۱۳۹۱ به چاپ رسیده است(۱). این مطالعه به صورت نیمه تجربی، بر روی ۴۴ نفر از دانشجویان دانشکده داروسازی زابل انجام شده است، که در گروه شاهد (۲۲ نفر) از روش متداول آموزش تلفیقی کلاس های نظری و آموزش عملی در داروخانه استفاده شده است، و در گروه تجربی (۲۲ نفر)، از آموزش های نظری (مشابه گروه شاهد) همراه با استفاده از نرم افزار کارآموزی داروخانه و سپس آموزش عملی در داروخانه استفاده گردیده است. در پایان طی برگزاری آزمون کتبی از هر دو گروه، میانگین نمرات دو گروه مقایسه شده است. در انتهای جلسه آموزشی، نظرات دانشجویان گروه تجربی با پرسشنامه محقق ساخته ی روا و پایا، جمع آوری و مورد بررسی آماری با شاخص های آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و همچنین آزمون تی مستقل قرار گرفت. میانگین نمره امتحان کتبی بعد از آموزش درگروه تجربی ۸۹/۳±۱/۱۳ بود که به طور معناداری بالاتر از همین نمره درگروه شاهد (۷۱/۳±۷۵/۱۰) بود (۰۴۶/۰p=). بر این اساس محققان نتیجه گرفتند که کیفت یادگیری درگروه تجربی بالاتر می باشد. ضمن تشکر و تبریک به نویسندگان مقاله بابت طراحی متد جدید و به کارگیری و آزمایش آن، چند نکته در مورد این مقاله قابل بحث می باشد. در مقاله ذکر شده است معدل دو گروه به عنوان ملاکی برای همسان بودن دو گروه استفاده گردیده است. آیا معدل نشان دهنده دانش افراد می باشد یا احتمال دارد دانشجویان با معدل یکسان دانش متفاوتی در زمینه مورد نظر داشته باشند و در واقع همسان سازی بر مبنای معدل باعث مخدوش شدن نتایج شود. با توجه به این که دو گروه به لحاظ سال ورودی نیز متفاوت می باشند، آیا فاکتور های زمینه ای در دو گروه همسان بوده است. با توجه به CONSORT ۲۰۱۰ Explanation and Elaboration: updated guidelines for reporting parallel group randomized trials بهتر بود که برای محرز شدن عدم تفاوت و یکسان بودن دو گروه در شروع مطالعه جدولی برای مقایسه دو گروه استفاده می شد(۲و۳). در مطالعات تجربی برای اطمینان از قابل مقایسه بودن دو گروه، ارزیابی دو گروه در شروع مطالعه باید صورت گیرد و برای نتیجه گیری مبنی بر تاثیر شیوه آموزشی بایستی بعد از آموزش و پیگیری با نمرات در شروع مطالعه مقایسه شود(۴). به نظر می رسد در گزارش مقاله مورد اشاره، نویسنده از ذکر آن خودداری کرده است و این موجب گمراهی خواننده می شود. از طرفی مطالعات اپیدمیولوژیک به شدت تحت تاثیر مخدوش شدن قرار دارند(۵). به نظر می رسد جنس، سال ورود، نوع سکونت، دسترسی به اینترنت، مطالعه دانشجویان، شاغل بودن به صورت پاره وقت می تواند در دانش افراد تاثیرگذار باشد، یکی از روش های کاهش مخدوش شدن در مطالعات استفاده از مدل های آماری مناسب می باشد(۵). با توجه به ۰۴۶/۰p= که مرزی است، و عدم کنترل متغییر های مخدوش کننده به نظر می رسد که با به کارگیری مدل رگرسیونی مقدار پی می تواند در حدود اطمینان ۹۵ درصد معنادار نباشد و به عقیده نویسنده این نامه این اختلاف می تواند ناشی از متغیر های زمینه ای و مخدوش کننده باشد. لذا پیشنهاد می شود در این رابطه مدل رگرسیونی برای کنترل مخدوش کننده ها و اطمینان بیشتر استفاده شود.