محمدرضا فلاح - استادیار دانشگاه شاهد
یوسف جمشیدی - کارشناس ارشد حقوق خصوصی
ایمان دهقانی دهج - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی

بر اساس ماده ۱۹۱ قانون مدنی، اعلان اراده در عقود، شرط وقوع آن هاست و نحوه اعلان موضوعیتی نداشته و موثر در مقام نیست. ضرورت اعلان اراده در انشای ایقاعات از مباحثی است که حقوق دانان در آن اختلاف نظر دارند. برخی اعلان اراده را در ایقاعات فاقد ضرورت می دانند، به جز مواردی که قانون ضروری دانسته است. دلیل عمده ایشان، یک طرفه بودن ایقاعات و عدم نیاز به توافق درآن ها و عدم پیش بینی این قاعده از سوی قانون گذار است. گروهی دیگر از این لحاظ بین عقود و ایقاعات هیچ تفاوتی قائل نشده و حکم ماده ۱۹۱ قانون مدنی را به ایقاعات هم تسری داده اند. به نظر ایشان، حقوق از آنجا که خاستگاه اجتماعی دارد و به روابط انسان ها در اجتماع می پردازد، تنها به اموری می پردازد که به نحوی پای در عرصه اجتماع گذارده و از باطن به ظاهر پیوسته اند. به نظر می رسد با توجه به استدلال اخیر و نحوه رویکرد فقه امامیه به موضوع (اصل ۱۶۷ قانون اساسی) و نیز مبانی حکم ماده ۱۹۱ قانون مدنی، استدلال اخیر قابل دفاع است و اعلان اراده در ایقاعات به عنوان شرط وقوع، لازم می باشد.

اعلان, اراده باطنی, اراده ظاهری, انشا, ایقاع