هما رستمی - دانشگاه تهران
قاسم عزیزی - دانشگاه تهران
مصطفی کریمی - دانشگاه تهران
سحر ملکی - دانشگاه تهران

تغییرات اقلیمی همواره از راه ایجاد تغییر در مولفه های محیطی، اثرات بسیاری بر انقراض ، انطباق و یا سازگاری گیاهان و جانوران داشته است. نتایج به دست آمده از تحقیقات انجام شده بر چگونگی اهلی­شدن گندم و تغییرات ژنتیکی آن نشان دهنده وجود ارتباط میان این تغییرات شرایط آب وهوای گذشته و تغییرات ژنتیکی گندم می باشد. در بیش از ۱۲۵۰۰ سال قبل، گندم برای سازگاری با شرایط اقلیمی سردتر و دارای بادهای شدیدتر با تشکیل یاخته های کوچک و تغییر در اندازه و شکل دانه ها و کوتاه و ضخیم تر نمودن ساقه به نوعی سازگاری در برابر تغییرات ناگهانی اقلیم دست یافت. تغییر اقلیم انسان منشا کنونی و گرم تر شدن شرایط اقلیمی در عرض های پایین و میانی در کاهش میزان باروری، تغییر در اندازه، شکل و کیفیت دانه های گیاهان و به ویژه غلات جهت رسیدن به سازگاری با شرایط اقلیمی حاضر موثر است. با انتقال کمربندهای کشاورزی به عرض های بالا اگرچه شرایط دمایی مطلوبی جهت رشد گندم وجود خواهد داشت اما عواملی همچون رطوبت زیاد، فقیر بودن خاک این عرض ها ازلحاظ مواد آلی و کم­ضخامت بودن خاک از مهم ترین مسائلی است که کشت گندم را محدود می­کند ، همچنین احتمال بروز انواع آفات و بیماری های قارچی غلات افزایش خواهد­یافت. در این پژوهش با استفاده از مرور مقالات معتبر در سطح ملی و بین المللی سعی بر آن شد تا با توجه به تغییر اقلیم در عصر حاضر و بحث امنیت غذایی، رشد و سازگاری گونه­های گندم در شرایط اقلیمی متفاوت درگذشته مورد بررسی قرار گیرد تا بتوان با توجه به میزان تغییرات بارش و دما در آینده گونه­های دارای سازگاری بالاتر را جهت تولید، انتخاب و مکان­های مناسب را جهت کاشت این محصول معرفی نمود.

domestication, epigenetics changes, evidences of paleoclimate, wheat., آب وهوای دیرینه, اهلی شدن, تغییرات فراژنتیکی, گندم.