لادن پارسا - دانشجوی کارشناسی ارشد مامایی، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران، تهران، ایران.
گیتی ازگلی - دکترای بهداشت باروری، گروه مامایی و بهداشت باروری، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران، تهران، ایران.

مقدمه: درد پس از زایمان یکی از مشکلات مهم و شایع مادران پس از زایمان می­باشد که برای تسکین آن به دلیل اثرات جانبی داروهای شیمیایی ضد درد، به گیاهان دارویی روی آورده اند. طی سال های اخیر، با روشن شدن لزوم عملکرد بالینی مبتنی بر شواهد، به اطلاعات با کیفیت و مناسب نیاز است، لذا مطالعه مروری حاضر با هدف بررسی مطالعات کارآزمایی بالینی انجام شده در رابطه با گیاهان دارویی مورد استفاده در درمان پس درد زایمان در ایران انجام شد. روش کار: در این مطالعه مرور سیستماتیک اطلاعات مربوط به تاثیر گیاهان دارویی بر پس درد زایمان از پایگاه­های PubMed، SID، Iran Medex، Google scholar، Magiran، Science Direct،MedLib ، Scopus، Cochranelibra، Web of science و سایت کتابخانه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با کلمات کلیدی فارسی مراقبت پس از زایمان، برنامه پس از زایمان، درد، طب گیاهی، گیاهان دارویی، کارآزمایی بالینی و کلید واژه­های انگلیسی Postnatal care، Postpartum care، Postpartum program، Pain، Herbal medicine، Medicinal plants و Clinical trial و بدون محدودیت زمانی جستجو شد. بر اساس معیار جداد، مقالاتی که نمره ۳ و بیشتر را گرفتند، وارد مطالعه شدند. تجزیه و تحلیل داده­ها به صورت کیفی انجام شد.. یافته ها: در این مطالعه ۹ کارآزمایی بالینی شامل ۱۰ نوع از گیاهان دارویی (اسطوخودوس، زیره سیاه، زیره سبز، زنجبیل، انیسون، کرفس، زعفران، شوید، رازیانه و بابونه)  مورد بررسی قرار گرفتند. تمام گیاهان در تسکین درد پس از زایمان تاثیر مطلوبی داشتند. اکثر این گیاهان بدون عوارض جانبی و یا دارای حداقل عوارض بودند. به دلیل اینکه متدولوژی مطالعات از نظر کیفیت ناهمگون بود، لذا امکان انجام متاآنالیز وجود نداشت. نتیجه گیری: به طور کلی تمام گیاهان دارویی مورد استفاده (اسطوخودوس، زیره سیاه، زیره سبز، زنجبیل، انیسون، کرفس، زعفران، شوید، رازیانه و بابونه) باعث کاهش پس درد زایمان شده بودند، اما تعداد این مطالعات برای هر گیاه کم است، لذا شواهد بالینی کافی جهت کاربرد عملی برای هر یک از گیاهان وجود ندارد و نیاز به مطالعات بیشتری در این زمینه می­باشد.

برنامه پس از زایمان, درد, طب گیاهی, کارآزمایی بالینی, مراقبت پس از زایمان