واکاوی و بررسی عوارض زیست‌محیطی مقابله با موجودات مهاجم ناشی از آب توازن کشتی‌ها در اسناد بین‌المللی و شناخت مهم‌ترین گله‌های مهاجم آبزی

جمهوری اسلامی ایران از جمله کشورهایی محسوب می‌شود که دارای سهمی قابل توجه در عرصه دریانوردی در ترانزیت کالا از طریق دریاست. گفته می‌شود که 96% از سهم واردات کشور از طریق دریافت که این مقدار بیش از 160 میلیون تن کالا در سال می‌باشد. در میان دریا خوی که ایران را احاطه کرده‌اند خلیج‌فارس به عنوان دریایی» بیشترین تراکم و تعدد حمل‌ونقل دریایی را به خود اختصاص داده، به طوری که سالانه بیش از 25 هزارشناور است تنگه هرمز عبور می‌کنند . علاوه بر آن گفته می‌شود که 60% نفت جهان در زیر بستر خلیج‌فارس ذخیره شده که این امر موجب شده تا 40% از صادرات نفت جهان از این منطقه صورت گیرد. در گذشته مشکلات آب توازن راه محدوده آلودگی نفتی موجود در مخازن می‌دانستند، در سالیان اخیر جامعه دریانوردی و زیست محیطی به معضل حادتر انتقال گله‌های مهاجر آبزی از طریق آب توازن کشتی‌ها پی برده است. هر سال حداقل حدود چهار میلیارد مترمکعب آب توازن از طریق کشتی‌ها در سراسر جهان جابه‌جا می‌شود. به همراه این حجم جابجایی آب توازن میکرو ارگانیسم هافبک گونه‌های آبزی زیادی از یک منطقه به منطقه دیگر به طور ناخواسته جابجا می‌شود و در صورتی که طی فرایند بارگیری آب توازن و در طول سفر و عملی تختی، یک گونه آبزی دوام آورد و در محیط جدید مستقر گردد، این گونه به صورت مهاجم درمی‌آید و می‌تواند آثار جبران‌ناپذیری بر اکوسیستم محل وارد نماید. آثار گله‌های مهاجر می‌تواند اکولوژیک، بهداشتی و اقتصادی باشد. با قرعه مکرر پدید به جزر و مد قرمز در خلیج‌فارس و دریای عمان که باعث مصدومیت آب دریا می‌شود و تهاجم شانه دار در دریای خزر نمونه‌هایی از آثار جبران‌ناپذیر انتقال گله‌های مهاجر آبزی در اکوسیستم دریایی است. حقوق بین‌الملل محیط زیست یکی از گرایش‌های نسبتاً جدید اما متنوع حقوق بین‌الملل است. این نظام حقوقی ترکیبی از حقوق عرفی، معاهدات، نهادها و به کارگیری فرامرزی حقوق محیط زیست داخلی است. به همت سازمان بین‌المللی دریانوردی، ق جنبه‌های حقوقی آب توازن کشتی‌ها در سندی بین‌المللی به نام (کنوانسیون موجی دیگر در کنترل آب توازن و رسوبات کشتی‌ها) مورد ملاحظه داده شده است. در این مقاله تلاش شده تا با ذکر تاریخچه توجه به مسئله آب توازن در سایر اسناد بین‌المللی، مفاد کنوانسیون مذکور مورد کنکاش قرار گیرد، سپس به بررسی برخی از گونه‌های مهاجر آبزی که بیش از سایر گونه‌ها مورد توجه می‌باشد و بیشترین آثار زیست محیطی مخرب بارگاه بیماری‌زا را دارند پرداخته خواهد شد .

Keywords:

آب توازن , گونه‌های مهاجم , اسناد بین‌المللی , قواعد زیست‌محیطی