الهه فرازمند - کارشناس ارشد تربیت بدنی، گروه تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، مشهد، ایران.
محمد شبانی - استادیار گروه طب ورزش، مرکز آموزش عالی کاشمر، کاشمر، ایران.
فریده اخلاقی - دانشیار گروه زنان و مامایی، مرکز تحقیقات اختلالات تخمک گذاری، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
محمدرضا رمضان پور - استادیار گروه فیزیولوژی ورزشی، گروه تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، مشهد، ایران.

مقدمه: پوکی استخوان، شایع ترین بیماری متابولیک استخوان است که با تغییر و تخریب ساختار اسکلتی و افزایش احتمال خطر شکستگی شناخته می شود. مطالعه حاضر با هدف مقایسه وضعیت بافت استخوانی مهره های کمری زنان ورزشکار (یوگا و پیاده روی) و زنان غیر ورزشکار یائسه انجام شد. روش کار: مطالعه حاضر از نوع تحقیقات علی مقایسه ای پس از وقوع و از نوع کاربردی است که در سال ۱۳۹۲ در مرکز سنجش تراکم استخوان کوثر بیمارستان امام رضا (ع) مشهد بر روی ۳۳ زن یائسه (۴۸-۶۴ سال) در سه گروه یوگا، پیاده روی و غیر ورزشکار به طور تصادفی انجام گرفت که زنان ورزشکار حداقل دارای ۵ سال سابقه شرکت در فعالیت های ورزشی یوگا و پیاده روی را داشتند که به صورت منظم سه جلسه در هفته و هر جلسه یک ساعت به فعالیت در رشته یوگا و پیاده روی می پرداختند و گروه غیر ورزشکار سابقه هیچ گونه فعالیت ورزشی نداشتند. تراکم مواد معدنی استخوان مهره های کمری با دستگاه جذب سنجی دوتایی انرژی اشعه ایکس (DEXA) اندازه گیری و با یکدیگر مقایسه شدند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS (نسخه ۱۶) و آزمون های تحلیل واریانس یک طرفه، تعقیبی توکی، همگنی واریانس لون و شاپیرو - ویلک انجام شد. میزان p کمتر از ۰۵/۰ معنی دار در نظر گرفته شد. یافته ها: میزان تراکم مواد معدنی مهره های کل کمری زنان ورزشکار یائسه به طور معنی داری بالاتر از همتایان غیر ورزشکار آنها بود (۰۱۲/۰=p). مقایسه بین گروه ها نشان داد که گروه پیاده روی بیشترین میزان تراکم مواد معدنی مهره های کل کمری را نسبت به دو گروه یوگا و کنترل دارا بود و گروه یوگا نیز نسبت به گروه کنترل از تراکم مواد معدنی بالاتری برخوردار بود. نتیجه گیری: انجام برنامه های ورزشی یوگا و پیاده روی توسط زنان یائسه می تواند باعث افزایش تراکم مواد معدنی مهره های کمری شده و به عنوان یک روش غیر دارویی موثر، از کاهش تراکم مواد معدنی جلوگیری کند.

پوکی استخوان, پیاده روی, تراکم مواد معدنی, مهره های کمری, یائسگی, یوگا