نسترن رزمجو - کارشناس ارشد مامایی، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
لیلی حفیظی لطف آبادی - استادیار گروه زنان و زایمان، مرکز تحقیقات سلامت زنان، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
فاطمه یوسفی - دانشجوی کارشناسی ارشد مامایی، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
حبیب اله اسماعیلی - استادیار گروه آمار حیاتی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
هدی عزیزی - استادیار طب سنتی و مکمل، دانشکده طب سنتی و مکمل، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
مرضیه لطفعلیزاده - استادیار گروه زنان و زایمان، مرکز تحقیقات سلامت زنان، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.

مقدمه: با وجود پیشرفت تکنولوژی در مراقبت های بهداشتی، روش های معمول تسکین درد بعد از جراحی همچنان ناکافی است. از این رو نیاز به مداخلات و درمان های مکمل احساس می شود. رفلکسولوژی یکی از درمان های طب مکمل است که تحقیقات علمی کافی در زمینه اثربخشی آن وجود ندارد. با توجه به آمار بالای سزارین در ایران و همچنین اهمیت تسکین درد پس از سزارین و تحرک زودتر مادر،کاهش خطر حوادث ترومبوآمبولیک و توانایی بیشتر در انجام مراقبت از نوزاد در ساعات اولیه تولد، مطالعه حاضر با هدف تعیین تاثیر رفلکسولوژی پا بر شدت درد و میزان اضطراب در زنان بعد از سزارین انتخابی انجام شد. روش کار: این مطالعه کارآزمایی بالینی دو گروهه یک سوکور در سال ۱۳۸۹ بر روی ۶۱ زن باردار که جهت سزارین انتخابی به بیمارستان پاستور نو مشهد مراجعه کرده بودند، انجام شد. افراد به طور تصادفی و با استفاده از روش نمونه گیری آسان، به دو گروه رفلکسولوژی و مراقبت های معمول تقسیم شدند. در گروه مطالعه، دو ساعت بعد از عمل، به مدت ۱۰ دقیقه در هر پا رفلکسولوژی توسط پژوهشگر انجام شد. شدت درد و میزان اضطراب با استفاده از مقیاس درجه بندی عددی قبل از مداخله و بعد از مداخله توسط کمک پژوهشگری که به تخصیص گروه ها بی اطلاع بود ارزیابی شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS (نسخه ۱۴) و آزمون های آماری تی مستقل، تی زوج، من ویتنی،کای اسکور و تست دقیق فیشر انجام شد و ۰۵/۰>p به عنوان سطح معنی دار در نظر گرفته شد. یافته ها: قبل از مداخله، میانگین شدت درد دو گروه با استفاده از آزمون تی مستقل اختلاف معنی داری نداشت (۸۱۴/۰=p). بعد از مداخله بین دو گروه از نظر شدت درد اختلاف معنی داری وجود داشت(۰۰۴/۰=p). با استفاده از آزمون من ویتنی، میزان اضطراب بعد از مداخله بین دو گروه اختلاف معنی داری وجود نداشت (۲۱۵/۰=p). نتیجه گیری: استفاده از رفلکسولوژی در مراقبت های پس از سزارین، در کاهش درد مادران موثر است.

اضطراب, درد, رفلکسولوژی پا, سزارین انتخابی