الهه زکی زاده - Department of Clinical Nutrition, School of Nutrition and Dietetics, Tehran University of Medical Sciences, Iran, Department of Nutrition and Biochemistry, School of Public Health, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
شیما جزایری - Department of Clinical Nutrition, School of Nutrition and Dietetics, Tehran University of Medical Sciences, Iran, Department of Nutrition and Biochemistry, School of Public Health, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran (Corresponding Author)
الهام فقیه ایمانی - Endocrine and Metabolism Research Center, Isfahan University of Medical Sciences, Isfahan, Iran
محمودرضا گوهری - Department of Mathematics and Statistics, Hospital Management Research Center, Iran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
احمد اسماعیل زاده - Food Security Research Center, Department of Community Nutrition, School of Nutrition and Food Science, Isfahan University Medical Sciences, Isfahan, Iran

مقدمه: اطلاعات محدودی در مورد اثر خرفه بر دیابت وجود دارد. اکثر مطالعات قبلی اثرات سودمند خرفه در مدل های حیوانی را نشان داده اند. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی اثر دانه خرفه بر وضعیت گلایسمیک و پروفایل لیپیدی در افراد دیابتی نوع ۲ انجام شد. روش ها: این کار آزمایی بالینی متقاطع روی ۴۸ فرد دیابتی انجام گرفت. شرکت کنندگان به صورت تصادفی به یکی از دو گروه مداخله که روزانه ۱۰ گرم دانه خرفه آسیاب شده همراه با ۲۴۰ سی سی ماست کم چرب (۵/۱%) یا گروه کنترل که روزانه تنها ۲۴۰ سی سی ماست کم چرب (۵/۱%) به مدت ۵ هفته دریافت کردند، تخصیص داده شدند. پس از ۲ هفته دوره پاکسازی، گروه ها به مدت ۵ هفته جابجا شدند. در ابتدا و انتهای هر فاز نمونه های خون سیاهرگی ناشتا به منظور اندازه گیری سطح گلوکز ناشتای پلاسما، سطح سرمی انسولین و پروفایل لیپیدی جمع آوری شدند. یافته ها: میانگین سنی شرکت کنندگان مطالعه ۴/۵۱ بود. پس از مصرف خرفه کاهش معنی داری در وزن (۵۷/۰- در برابر ۰۹/۰ کیلوگرم، ۰۰۳/۰=P) و نمایه توده بدنی (۲۳/۰- در برابر ۰۲/۰کیلوگرم بر متر مربع،۰۰۴/۰=P) مشاهده شد. علی رغم کاهش جزئی گلوکز ناشتای پلاسما (۱۰/۲- در برابر ۷۷/۲- میلی گرم بر دسی لیتر، ۹/۰ =P) تغییر معنی داری در سطح سرمی انسولین و HOMA-IR پس از مصرف خرفه دیده نشد. با اینکه مصرف خرفه باعث کاهش معنی داری در سطح سرمی تری گلیسرید (۵/۲۵- در برابر ۸/۱- میلی گرم بر دسی لیتر، ۰۴/۰=P) شد اما بر HDL-c, LDL-c و کلسترول تام اثر معنی داری نداشت. بعد از ۵ هفته مصرف خرفه، کاهش معنی داری در فشار خون سیستولیک (۳۳/۳- در برابر ۵/۰ میلی متر جیوه،۰۱/۰=P) و همچنین کاهش حاشیه ای در فشار خون دیاستولیک (۱۲/۳- در برابر ۹۳/۰- میلی متر جیوه، ۰۹/۰=P) مشاهده شد. نتیجه گیری: مصرف دانه خرفه به مدت ۵ هفته در افراد دیابتی نوع دو باعث بهبود شاخص های تن سنجی، سطح سرمی تری گلیسرید و فشار خون شد. مطالعات بیشتری برای اندازه گیری مقدار مناسب مصرفی در بیماران دیابتی مورد نیاز است. واژه های کلیدی: خرفه، دیابت، وضعیت گلایسمیک، هیپرلیپیدمی، گیاهان دارویی

Purslane, diabetes, glycemia, hyperlipidemia, medicinal plant