منوچهر امیدواری - Assistant Professor, Department of Industrial Engineering, School of Mechanical and Industrial Engineering, Islamic Azad University, Qazvin Branch, Qazvin, Iran (Corresponding Author) Email: omidvari۸۸@yahoo.com
حشمت اله نورمرادی - Assistant Professor, Department of Environmental Health, School of Public Health, Ilam University of Medical Sciences, Ilam, Iran
جعفر نوری - Professor, Department of Environmental Management, School of Environment and Energy, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran
آذین شمائی - PhD Candidate, Department of Environmental Management, School of Environment and Energy, Islamic Azad University, Sciences and Research Branch, Tehran, Iran

مقدمه: یکی از مهم ترین خطرات موجود در حمل و نقل مواد خطرناک، تصادفات جاده ای است که می تواند اثرات مخربی را بر محیط و ایمنی جاده ها داشته باشد. با استفاده از تکنیک های مدیریت ریسک می توان عوامل ایجاد حادثه را شناسایی و کنترل نمود.  روش ها: در ابتدا تمام عوامل موثر در ریسک محیط زیست ناشی از حمل و نقل فرآورده های نفتی از انبار نفت تا مقصد تعیین شد و با استفاده از روش تصمیم گیری سلسله مراتبی (AHP یا Analytical hierarchy process) وزن دهی گردید و مدل مفهومی آن تعریف شد. در قدم بعدی با استفاده از مدل به دست آمده بر اساس منطق Failure mode and effect analysis (FMEA) مدل نهایی تعیین گردید. با استفاده از مدل نهایی به دست آمده، مسیر حمل مورد ارزیابی قرار گرفته شد. یافته ها: میزان ریسک برای مناطق مختلف تردد تانکرهای نفتکش به جز دو منطقه ای که در حومه شهر و یا در داخل شهر بوده است و کنترل پلیس ترافیکی به حداقل می رسد قابل قبول می باشد. علت بالا بودن میزان ریسک در این مناطق، وجود منطقه مسکونی در این محدوده ها، وجود گردنه و مسیرهای با شیب زیاد، مجاورت با مناطق کشاورزی و عدم کنترل دقیق توسط پلیس راه می باشد. نتیجه گیری: انتقال انبارهای نفت از داخل شهر به خارج از شهر و کنترل دقیق و سختگیرانه، صلاحیت راننده و تانکر حمل فرآورده نفت توسط پلیس و آموزش و آشنا سازی پلیس با اصول ممیزی ایمنی تانکرها از مواردی است که می تواند در کاهش میزان ریسک آلودگی های محیط زیست ناشی از حمل فرآورده های نفتی توسط تانکرها به آن اشاره نمود. واژه های کلیدی: مدیریت ریسک، ایمنی، فرآورده های نفتی، فرایند تحلیل سلسله مراتبی، FMEA