Mohammad Ali محمد علی مروتی شریف آباد - Associate Professor, School of Health, Shahid Sadooghi University of Medical Sciences, Yazd, Iran.
Marzieh Momeni مرضیه مومنی سروستانی - MSc Student, School of Health, Shahid Sadooghi University of Medical Sciences, Yazd, Iran.
Abolfazl ابوالفضل برخورداری فیروز آبادی - Associate Professor, Department of Occupational Health, School of Public Health, Medical and Health Services Shahid Saddughi, Yazd, Iran
Hossein حسین فلاح زاده - Associate Professor, Department of Statistics and Epidemiology, School of Public Health, Medical and Health Services Shahid Saddughi, Yazd, Iran

مقدمه: حوادث ترافیکی یکی از مشکلات بزرگ سلامت عمومی به شمار می رود که پیشگیری مداوم و موثر از آن ها نیازمند تلاش های هماهنگ و همه جانبه است. پاداش و هزینه درک شده، از سازه های تئوری انگیزش محافظت می باشند. ماهیت آن ها به خوبی تبیین نشده است ولی شواهدی مبنی بر تاثیرگذاری آن ها بر وضعیت رانندگی وجود دارد. بنابراین مطالعه حاضر با هدف تعیین وضعیت سازه های فوق در زمینه رانندگی انجام شد. روش ها: در این مطالعه مقطعی، ۳۷۹ نفر از افراد ۱۹ ساله و بالاتر مورد مطالعه قرار گرفتند. این افراد دارای گواهینامه رانندگی بودند و به روش خوشه ای تصادفی از جمعیت تحت پوشش مراکز بهداشتی درمانی شهری شهر یزد انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسش نامه ای با روایی و پایایی قابل قبول بود. پرسش نامه شامل اطلاعات دموگرافیک و سازه های پاداش درک شده، هزینه درک شده و نیز بخش تخلفات عمدی پرسش نامه رانندگی منچستر بود که به صورت خودگزارشی تکمیل گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با کمک نرم افزار ۱۸SPSS و آزمون های آماری t-test، ANOVA ضریب همبستگی و رگرسیون خطی انجام شد. یافته ها: آزمودنی ها به ترتیب ۸/۴۴ و ۵۶/۴۶ درصد نمرات قابل اکتساب پاداش درک شده و هزینه درک شده را کسب نمودند. مهم ترین پاداش درک شده رانندگی غیر ایمن، تجربه شور و هیجان بیشتر به دلیل رانندگی با سرعت غیر قانونی (۴/۵۶ درصد) و مهم ترین هزینه درک شده رانندگی ایمن، دیرتر به مقصد رسیدن به دلیل اجتناب از رانندگی به هنگام خستگی (۲/۵۱ درصد) عنوان شد. از نظر آماری تفاوت معنی داری بین سازه های پاداش درک شده و هزینه درک شده بر حسب جنس، سن، وضعیت تاهل و سابقه تصادفات و جریمه ها در طول یک سال گذشته مشاهده گردید (۰۵/۰ > P). پاداش درک شده و هزینه درک شده با یکدیگر و با رانندگی غیر ایمن دارای همبستگی مثبت و معنی داری در سطح ۰۱/۰ دارند. سازه های پاداش و هزینه درک شده با یکدیگر، ۲۸ درصد از واریانس رانندگی غیر ایمن را پیش بینی می کنند که در این میان نقش پاداش درک شده (۳۸۲/۰ β =) بیش از هزینه درک شده (۱۹۴/۰ β =) می باشد. نتیجه گیری: پاداش و هزینه درک شده نقش مهمی در اتخاذ رفتارهای غیر ایمن هنگام رانندگی دارند. کاهش پاداش و هزینه درک شده با هدف افزایش رفتارهای ایمن رانندگی می توانند به عنوان یک اصل در امر آموزش و سیاست گذاری ایمنی جاده مورد توجه قرار گیرند. به علاوه سازه های پاداش و هزینه از هم متمایز هستند و هر کدام می توانند به عنوان تعیین کننده های مستقل رفتار در رانندگی مورد توجه قرار گیرند.   واژه های کلیدی: پاداش درک شده، هزینه درک شده، رانندگی غیر ایمن

Perceived Rewards, Perceived Costs, Unsafe Driving