عادل سلطانی - Depatment of Agricultural Technology & Engineering, Payam Noor University

تامین آب مورد نیاز مردم در مناطق خشک و نیمه­خشک جهان از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. بنابراین شناسایی محل­های مناسب جهت احداث سیستم­های جمع­آوری آب باران یک گام مهم در راستای به حداکثر رساندن آب قابل دسترس برای کشاورزی و دیگر مصارف محسوب می­شود. هدف از انجام این پژوهش شناسایی مناطق مستعد جمع­آوری و نفوذ آب باران به­ منظور احیاء منابع آب و تقویت پوشش گیاهی و استفاده در اکوسیستم­های مختلف حوضه آبخیز خسروآباد با استفاده از روش تصمیم­گیری سلسله مراتبی بر پایه تحلیل­های مکانی در محیط GIS می­باشد. در این تحقیق عوامل تاثیرگذار بر نفوذ و ذخیره آب باران در پروفیل خاک در حوضه آبخیز خسروآباد شهرستان سنقر مشخص شده و وارد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) گردید. شاخص­های انتخاب شده با استفاده از پرسش­نامه و توسط نظرات کارشناسان، اساتید و صاحب نظران مجرب به ­روش گروهی طی فرآیند مهندسی ارزش و به روش انفرادی و مقایسه دو به دو ارزش­ گذاری شد. سپس ضرائب اهمیت آن­ها تعیین و جداول مقایسات زوجی تکمیل گردید. جداول تکمیل شده نیز به ­روش بردار ویژه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در این راستا وزن معیارهای هفت­گانه پوشش گیاهی، شیب، بارندگی، کاربری اراضی، گروه­های هیدرولوژیک، طبقات ارتفاعی و فرسایش با استفاده از نرم­افزار MATLABR۲۰۰۹a محاسبه و لایه­های مورد نیاز در محیطArc GIS۱۰.۳  تهیه گردید. سپس با استفاده از روش شکست­های طبیعی در محیط GIS به پنچ سطح بسیار مناسب، مناسب، متوسط، نامناسب و بسیار نامناسب تقسیم شد. از ۶۷/۱۸۵۵ هکتار مساحت کل حوضه آبخیز مد نظر، ۰۶/۸۶۲ هکتار در مجموع از سطح حوضه دارای پتانسیل مناسب و بسیار مناسب برای جمع­آوری آب باران و ۰۴/۲۵۹ هکتار از سطح حوضه دارای پتانسیل نامناسب و بسیار نامناسب برای هدف مذکور هستند که در واقع نشان­دهنده ظرفیت بسیار بالای این حوضه جهت ذخیره و جمع­آوری آب باران است. نتایج این تحقیق نشان داد علاوه ­بر عامل بارندگی که جزء عوامل اصلی می­باشد، دو عامل شیب و خصوصیات خاک از لحاظ گروه­های هیدرولوژیک خاک به عنوان دیگر عوامل اصلی به منظور جمع­آوری آب باران از بقیه فاکتورها امتیاز و تاثیر بیشتری دارند.

Rainwater harvesting, Hierarchical analysis, Multi-criteria decision making, Geographic information system, Location, جمع آوری آب باران, تحلیل سلسله مراتبی, تصمیم گیری چند معیاره, سیستم اطلاعات جغرافیایی, مکان یابی