فرزانه بازیار - دانشجوی دکترای جامعه شناسی فرهنگی دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات

این مقاله تلاشی است برای بررسی رویکرد نظری مرتن در باب جامعه شناسی علم. در ابتدا و پس از پرداختن به بیان مسئله و اهداف پژوهش، به ابعاد و لایه های فکری این اندیشمند در حوزه جامعه شناسی علم و به خصوص اخلاق علم پرداخته می شود. مرتن برمبنای دیدگاه کارکردگرایی خود علم را نهاد یا خرده نظام اجتماعی می داند که با دیگر نهادها یا خرده نظام های فرهنگی و اجتماعی جامعه در تعامل است. در این راستا، او به بررسی نهادها و شرایط به وجود آمدن علم می پردازد و این شرایط را در دو عرصه بیرونی و درونی علم تحلیل می کند. وی با تاکید بر اخلاقیات علم، آن را مجموعه پیچیده ای از ارزش ها و هنجارهایی می داند که با یک دانشمند همراه است. از آنجا که دارای ارزش نهادی هستند دارای مشروعیت نیز هستند. او این اخلاقیات را الزامات نهادی می نامد. از نظر مرتن، جامعه شناسی علم رویکردی با برد متوسط است. او با تاکید بر این امر از کلان نگری معرفت شناختی فلسفه علم و خردنگری تاریخ تفکرات علمی دوری می جوید. این پژوهش به استناد از منابع و کتب علمی که مرتن به رشته تحریر درآورده است و یا اندیشمندانی که از او تاسی گرفته اند، انجام شده است.

الزامات نهادی, نظام پاداش دهی, عام گرایی, کمونیسم, بی غرضی, شکاکیت سازمان یافته, تواضع و فروتنی, اصالت