عباس نیکبخت - استادیار دانشگاه سیستان و بلوچستان
اسما شمس الدینی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه سیستان و بلوچستان

قابوس نامه مجموعه ای گران بها از آداب و اخلاق نیاکان ما از روزگاری بس دور تا زمان نویسنده است و در آن نکته های اخلاقی و تربیتی با زبان ساده و نثری بس موجز و پخته بیان شده و مردم برای سعادت خود و اجتماعشان به این نکته ها سخت نیازمندند. در این مقاله کوشش می شود قابوس نامه، یکی از کتاب های ادبی عصر گذشته از دید آئین زندگی و مسائل مربوط به آن و تأثیر آن بر اثار سعدی مورد بررسی قرار گیرد. هدف از این نوشتار مقایسه بین عنصر المعالی و سعدی نیست بلکه بررسی اشتراکات آموزه های اخلاقی آن هاست. شیخ اجل سعدی شیرازی حدود دو قرن پس از عنصر المعالی در شیراز زندگی می کند، اما از بسیاری جهات بین او و عنصر المعالی اشتراکاتی دیده می شود. سعدی با فرض اینکه قابوس نامه را دیده باشد یا ندیده باشد، سخت به اندرزها و سفارش های عنصر المعالی پای بند بوده و گویا در آفرینش آثار خود بیشتر سفارش های مورد نظر عنصر المعالی را مد نظر قرار داده است. در این مقاله بخش هایی از مشترکات آثار این دو سخنور بزرگ که از جهت معنایی و گاهی حتی موارد لفظی به هم نزدیک بودند در برابر هم قرار گرفته اند.

آئین زندگی (آموزه های اخلاقی)، قابوس نامه، عنصر المعالی، سعدی