مجتبی شهابی شهمیری
صدیقه لطفی
عزت الله نصرتی پایانی

شهرهای ساحلی استان مازندران همواره به عنوان یکی از مقاصد مهم گردشگری در کشور محسوب می شوند. در حالی که این موضوع، به عنوان فرصتی برای افزایش توان رقابتی منطقه تلقی می شود، اما می تواند با تداوم فشار و هجوم گردشگران در ایامی از سال، و بدون اندیشیدن تمهیدات لازم، تهدیدی برای امنیت منطقه نیز باشد؛ بر این اساس، مقاله حاضر در پی آن بوده، تا با استفاده از رویکرد «پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی» چارچوبی اجرایی برای طراحی نوار ساحلی استان مازندران ارائه کند. بدین منظور از روش توصیفی- تحلیلی و در گردآوری اطلاعات از روش کتابخانهای استفاده شده است. در این راستا، با مروری بر ادبیات نظریات CPTED پنج اصل به عنوان مهم ترین ابعاد این رویکرد مورد شناسایی قرار گرفت. سپس این اصول با تلفیق یکدیگر در قالب پنج بعد امنیت فیزیکی، قلمروپایی، کنترل دسترسی، نظارت و مدیریت و نگهداری، ۱۱ مولفه و ۲۹ شاخص به عنوان مدل مفهومی پژوهش ارائه شدند. در نهایت، با نظرسنجی از صاحبنظران این حوزه و استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) به اولویتبندی هریک از این ابعاد، مولفهها و معیارها برای منطقه مورد مطالعه پرداخته شد. یافتههای پژوهش نشان می دهند، با توجه به ماهیت فضای عمومی ساحل، برخلاف طراحی واحدهای همسایگی، امنیت فیزیکی و نظارت بیش از قلمروپایی و ایجاد حس مالکیت در طراحی نوار ساحلی اهمیت دارند. بدین ترتیب، ایجاد فضاهای قابل دفاع، حذف فضاهای عمومی متروکه و بلا استفاده، طراحی مراکز بالقوه تجمع، وجود جدارههای فعال، طراحی لبه ها برای ورود به فضاهای عمومی، قابل رویت بودن و نظارت طبیعی مهم ترین مولفههایی هستند که باید برای ارتقای امنیت در طراحی نوار ساحلی مازندران به آن توجه کرد.

طراحی محیطی, امنیت, تکنیک تحلیل سلسله مراتبی, رویکرد CPTED