علیرضا زارع - کارشناس ارشد مدیریت استراتژیک و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز

با آغاز فرآیند جهانی شدن از سال های پایانی دهه 1980، فراگیر شدن اقتصاد جهانی و فشردگی زمان و مکان، مهمترین مسائلی است که ساختار اقتصادی- اجتماعی شهرها را تحت تأثیر قرار داده است. این روند در کارکردهای شهرها اعم از نقش و عملکرد، تغییراتی ایجاد کرده است که در این مقاله چرایی و چگونگی این تغییرات مورد تحلیل قرار خواهد گرفت. در این زمینه عبارت نقش شهری به نوع کارکردی اشاره دارد که شهر در یک نظام شهری بر عهده می گیرد. به کمک الگوهای موجود در زمینه تحلیل نظام های شهری می توان دریافت که شهرها در فرآیند جهانی شدن علاوه بر نقش قبلی در سلسله مراتب شهری خود، نقش های جهانی نیز بر عهده خواهند گرفت. این مسئله توزیع شهری و اندازه بهینه ای که قبلاً برای شهرها متصور بود را برهم می زند. طی این فرآیند کارکردهای درون شهری که تحت عنوان عملکرد شهر از آن یاد می شود نیز تغییر خواهد یافت. در این مقاله به کمک الگوی پایه اقتصادی، چگونگی تأثیر جهانی شدن بر نوع و ترکیب فعالیت های مستقر در شهر تحلیل می شود. این فرآیند از یک سو الگوی تولید را به سمت مزیت نسبی شهری سوق داده و فعالیت پایه شهر را تقویت می کند و از سوی دیگر ترکیب فعالیتها را از تولدیات صنعتی و کشاورزی به تولیدات فراصنعتی و خدمات تغییر می دهد. این مسئله از یک سو فرصت های جدید را برای افزایش رشد و متعاقباً رفاه در اختیار شهر و شهروندان قرار می دهد و از سوی دیگر شهر را با مخاطراتی همچون مسائل زیست محیطی و شکاف طبقاتی مواجه می سازد. در این بین با توجه به گریز ناپذیر بودن مسئله جهانی شدن و همچنین اثبات افزایش رفاه کلی در مکانیسم اقتصاد بازار، باید قواعد بازی جهانی ر اپذیرفت و با افزایش قدرت رقابت پذیری سهم بیشتری از منافع ایجاد شده را به شهر اختصاص داد و با پیش بینی راهکارهایی تبعات منفی این پدیده را به حداقل رسانید.