علیرضا آملی کندری - گروه جنگلداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
کامبیز ابراری واجاری - گروه جنگلداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
محمد فیضیان - گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

سابقه و هدف: در جنگل های هیرکانی روشنه های تاج پوشش به اندازه های مختلف در اثر اجرای شیوه های مختلف جنگل شناسی ایجاده شده است. آگاهی از اثرات این روشنه ها بر پویایی توده های جنگلی می تواند در تصمیم گیری انتخاب شیوه های جنگل شناسی کمک نماید. بنابراین هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر روشنه های تاج پوشش بر مقدار ذخیره کربن درختان راش و مقایسه آن با توده جنگلی مجاور روشنه ها و نیز ارتباط بین ویژگی های درختان و موجودی کربن آنها بود.مواد و روش ها: روشنه های حاصل از شیوه تک گزینی درختی در سه طبقه مساحتی کوچک، متوسط و بزرگ شناسایی و از هر طبقه روشنه، پنج تکرار انتخاب شدند. درختان راش در توده جنگلی مجاور هر طبقه روشنه به فاصله ۲۰ متر از هر چهار جهت روشنه ها نیز تعیین شدند. قطر برابر سینه، ارتفاع درخت، مساحت، حجم، طول تاج، قطر تاج و نیز ذخیره کربن درختان راش واقع در اشکوب فوقانی اندازه گیری شدند. تجزیه واریانس یکطرفه برای مقایسه میانگین شاخص ذخیره کربن درختان راش در روشنه های تاج پوشش و در موقعیت های مختلف و همچنین برای درختان با قطر زیاد استفاده گردید. برای مقایسه میانگین ذخیره کربن در طبقات ارتفاعی درختان و نیز بین توده جنگلی مجاور با روشنه ها آزمون تی مستقل به کار گرفته شد. برای تعیین همبستگی ضریب همبستگی پیرسون بین شاخص مقدار ذخیره کربن با برخی ویژگی های ساختاری درختان راش در حاشیه روشنه ها و نیز توده جنگلی مجاور آنها استفاده شد.نتایج و بحث: نتایج نشان داد که درختان راش در حاشیه روشنه ها از نظر مقدار ذخیره کربن اختلاف معنی دار دارند (۰۵/۰ p≤). برای درختان بین جهت های مختلف در حاشیه روشنه ها اختلاف معنی داری از لحاظ ذخیره کربن مشاهد نگردید دادند (۰۵/۰ p≤). بین میانگین ذخیره کربن درختان راش واقع در حاشیه روشنه ها و توده جنگلی مجاور اختلاف معنی داری وجود نداشت دادند (۰۵/۰ p≤). بیشترین میانگین کربن(کیلوگرم) در درختان قطور (۴۹/۵۸۴ ± ۲۸/۳۷۲۵) حاشیه روشنه طبقه بزرگ مشاهده شد. نتایج همبستگی پیرسون نشان داد که با افزایش قطربرابرسینه ، ارتفاع ، طول و قطر تاج و حجم تاج ، مقدار ذخیره کربن درختان راش در حاشیه روشنه ها و نیز در توده جنگلی مجاور آنها افزایش یافت ( ۰۱/۰ p≤). نتیجه گیری: یافته های پژوهش مبین تاثیر مساحت روشنه های تاج پوشش حاصل از اجرای شیوه تک گزینی درختی در توده جنگلی راش می باشد. همبستگی بین ویژگی های ساختاری درختان راش مانند قطربرابرسینه، ارتفاع و مساحت تاج با ذخیره کربن نشان می دهد که در هنگام اعمال شیوه های جنگل شناسی ( پرورشی و بهره برداری) در جنگل های هیرکانی، ویژگی های ساختاری درختان راش به ویژه فراوانی درختان قطور با توجه به مقدار ذخیره کربن بیشتر در آنها مورد توجه قرار گیرد.

ساختار درخت, شیوه تک گزینی, جنگل های خزان کننده, موجودی کربن