مرتضی موگوئی - دانشجوی دکترا-گروه مهندسی آبیاری و آبادانی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران-کرج
مجید خلقی - استاد دانشگاه تهران

سیستم ذخیره-احیاء آبخوان با استفاده از پساب، علیرغم مزیت‎هایی که دارد بر توان آبگذر محیط‎های متخلخل غیراشباع و اشباع تاثیر منفی می‎گذارد. بررسی این موضوع در قالب طرح پژوهشی کاربردی ذخیره-احیاء سفره‎آب‎زیرزمینی فشافویه انجام شد. مدل آزمایشگاهی به قطر ۲۰ سانتیمتر، ارتفاع ۲.۵ متر (محیط‎ غیر‎اشباع) و طول ۱۲.۵ متر (محیط ‎اشباع) در آزمایشگاه ساخته شد. جریان‎های ورودی‎خروجی و بار آبی در طول مسیر جریان به مدت ۷۰ روز اندازه‎گیری شد. در هفته اول میزان آب خروجی از lit/day ۶.۷ به lit/day ۲.۲ کاهش یافت و سپس مقدار آن به مدت ۳۲ روز به طور نوسانی بین ۲.۶ تا ۲.۱ لیتر در روز متغیر بود. سپس طی ۵ روز مقدار آن تا lit/day۴.۱ افزایش یافت و دوباره پس از ۷ روز مقدار آن تا lit/day ۲.۱ کاهش یافت. کاهش میزان نفوذپذیری و هدایت‎هیدرولیکی و در پی آن دبی خروجی به دلیل گرفتگی منافذ خاک طی فرایندهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی است نتایج نشان داد گرفتگی در ابتدا فیزیکی بوده و سپس با افزایش فعالیت باکتری ها و تولید گاز نیتروژن حاصل از فرایند دی‎نیتریفیکاسیون گرفتگی منافذ بیشتر شده به گونه ای که میزان نفوذ‎پذیری ۷۰درصد نسبت به شرایط اولیه کمتر شد و سپس با کاهش فعالیت باکتری‎ها میزان نفوذپذیری افزایش یافت. مطابق این نتایج در مدیریت ذخیره-احیاء آبخوان به این نکته باید دقت شود که با توجه به چرخه تغییرات نفوذپذیری و انتخاب دوره آیش مناسب برنامه‎ریزی دقیقی جهت تغذیه پساب در طول زمان در آبخوان انجام شود تا سیستم به طور پایدار در بلندمدت بتواند کارایی خود را حفظ کند.

آزمایشگاهی, هدایت هیدرولیکی, منافذ, ناحیه غیراشباع - اشباع