پروین صالحی - بانک ژن منابع طبیعی ایران، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات،آموزش و ترویج کشاورزی، تهران
لیلا رسول زاده - بانک ژن منابع طبیعی ایران، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات،آموزش و ترویج کشاورزی، تهران
حمیده جوادی - بانک ژن منابع طبیعی ایران، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات،آموزش و ترویج کشاورزی، تهران
مصطفی نعمتی پیکانی - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش آموزش وترویج کشاورزی، سنندج، ایران

خلر (Lathyrus) بزرگترین جنس در قبیله مهم اقتصادی Fabeae است. از خلر به صورت چند منظوره در تغذیه دام، کاشت در اراضی کم بازده، مقاومت به سرما، کم آبی و افزایش حاصلخیزی خاک مورد استفاده قرار می گیرد. به منظور بررسی عملکرد و صفات مورفولوژیکی  ۴۴ اکسشن از شش گونه جنس Lathyrus شامل یک اکسشن  L. aphaca var. aphaca، هفت اکسشن L. cassius، یک اکسشن L. chloranthus، دو اکسشن L. cicera، ۲۲ اکسشن L. inconspicuus و نه اکسشن L. sativus، آزمایشی به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی البرز کرج اجرا شد. نتایج نشان دادند که اختلاف معنی داری بین اکسشن های L. cassius و L. inconspicuus  از نظر خصوصیات مورفولوژیکی به جز زمان گلدهی و رسیدگی بذر وجود داشت. اکسشن های مورد مطالعه گونه L. sativus علاوه بر زمان گلدهی و رسیدگی بذر تنوعی در وزن خشک گیاه، تولید زیست توده و ویزگی های غلاف نیز نشان ندادند. پتانسیل زراعی ۴۴ اکسشن شش گونه مورد مطالعه با منشاء جغرافیایی مختلف در شرایط ثابت مزرعه ای نشان داد که عملکرد اکسشن های هر گونه هیچ ارتباطی با منشاء جغرافیایی آنها ندارند. این ترتیب می توان اظهار نمود که شباهت بین اکسشن ها ناشی از منشاء جغرافیایی آنها نبوده و پراکنش طبیعی گونه های Lathyrus بوسیله ارقام زراعی منفصل شده است. با این حال، تنوع مشاهده شده نشان می دهد که بهبود ژنتیکی با تلاقی و انتخاب به طور بالقوه امکان پذیر است. به طوری که ظهور همزمان دو صفت عملکرد بالای زیست توده و ارتفاع بلندتر بوته، ویژگی متمایزکننده ای تشخیص داده شدند که می توان از اکسشن هایی با ویژگی های فوق را به عنوان والدین استفاده کرد.

ایران, خلر, تنوع درون گونه ای, بذر, مورفولوژی