محمدصادق طاهرطلوع دل - دانشیار عضو گروه معماری، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
امید حیدری پور - دانشجوی دکترای معماری دانشکده مهندسی معماری، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

رشد سریع شهرنشینی در جهان، مفهوم کیفیت زندگی در شهرها را، به یک موضوع مهم در برنامه ریزی شهری تبدیل کرده است . با این حال، ارتباط بین محیط ساخته شده و بهزیستی ذهنی هنوز به خوبی مورد بررسی قرار نگرفته است . هدف این مقاله بررسی و اولویت بندی عوامل موثر کیفیت زندگی محیط مصنوع بر بهزیستی ذهنی شهروندان براساس یک مرور نظام یافته و اولویت بندی آن ها است . روش تحقیق این پزوهش ، تحلیل محتوای اسنادی و تحلیل سلسله مراتبی با رویکردی مختلط است . این مقاله ابتدا، شواهد مربوط به طیف وسیعی از مسیرهایی که محیط ساخته شده را مرتبط به بهزیستی ذهنی می کند، مرور شده و هفت مسیر بالقوه شامل ؛ سفر، اوقات فراغت ، کار، روابط اجتماعی ، بهزیستی مسکونی ، پاسخ های عاطفی و سلامت ؛ بررسی شدهاند. آنگاه عوامل یاد شده، بر مبنای یک تحلیل سلسله مراتبی ، با نظر متخصصین برنامه ریزی شهری ، اولویت بندی و وزن دهی شدند. مهمترین استراتژی های پیشنهادی ؛ شامل بهبود حمل و نقل عمومی و در عین حال محدود کردن تعداد خودروها، فراهم کردن دسترسی آسان به امکانات و خدمات، فراهم سازی فضاهای عمومی و فضاهای مشترک قابل دسترس و فراگیر، حفظ نظم و نگهداری در فضای شهری ، پوشش گیاهی و سیستم های حمل و نقل ، اجرای استراتژی های کاهش آلودگی های صوتی ، ایجاد ساختمان ها و فضاهای عمومی بر مبنای نیازها و ترجیحات ساکنان، کاهش نابرابری های اجتماعی - فضایی و درنهایتا حمایت از برخورداری از مسکن و حمل و نقل برای گروه های آسیب پذیر است . همچنین طبق یافته ها، نتیجه گیری می شود که بهبود کیفیت فضای مسکونی و سلامتی ساکنین ، مهمترین عوامل موثر تحقق کیفیت بهزیستی ذهنی هستند.

بهزیستی ذهنی ، کیفیت زندگی ، عوامل موثر کیفیت زندگی ، برنامه ریزی شهری ، محیط مصنوع، تحلیل سلسله مراتبی