محمد احسن الهادی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه داکا
تنجینه بنت نور - محقق پیش دکتری دانشگاه داکا

شاهنامه فردوسی یکی از بزرگ ترین حماسه های جهان است که در سرزمین ایران، حدود هزار سال پیش به زبان فارسی سروده شده و همچنان یکی از بزرگ ترین متن های حماسی دنیا به شمار می رود. تعداد کمی از آثار ادبی جهان به اندازه شاهکاری چون شاهنامه­ فردوسی، مورد توجه مردم جهان قرار گرفته اند. این شاهکار عظیم تا کنون به بیش از سی و پنج زبان جهان ترجمه شده است. منیرالدین یوسف (۱۹۱۹-۱۹۸۷م.)، مصنف ادبیات جدید بنگالی و مترجم مشهور بنگلادش، متن کامل شاهنامه را در شش جلد، به زبان بنگالی ترجمه کرده است. نکته قابل توجه این که یوسف، بسیار مراقب بوده تا وزن شعری شاهنامه اصلی را در ترجمه خود حفظ کند؛ یعنی این یک نثر معمولی نیست، بلکه وزن شعر آزاد در ترجمه هر سطر از این حماسه عظیم وجود دارد. یوسف حتی توضیحات مربوط به اسامی شخصیت ها را به درستی ترجمه کرده است. شخصیت های معروفی مانند رستم و سهراب نیز در ترجمه او به خوبی مورد توجه قرار گرفته ­اند. با خواندن این متن ترجمه شده شاهنامه، به نظر می­رسد که ما شعر یک شاعر حماسی بنگالی را می خوانیم. گرچه شاهنامه فردوسی به زبان­های گوناگون جهان ترجمه شده، اما کار منیرالدین یوسف نمونه بارز یکی از بهترین ترجمه­ های شاهنامه فردسی در جهان شمرده می­ شود. هدف از این نوشتار، معرفی منیرالدین یوسف، ادیب و مترجم بنگالی، و بررسی عملکرد او در ترجمه شاهنامه فردوسی است.

ادبیات بنگالی, منیرالدین یوسف, حماسه, شاهنامه, فردوسی