افسانه غفاری - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب
مهرانوش مفیدی - گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه سوره، تهران، ایران.

امروزه ارتباط میان محیط انسان ساخت و محیط طبیعی در حال تضعیف و از میان رفتن است و یکی از پیامدهای این مقوله، روند فزاینده ساخت وسازهای بی رویه در دامنه ها و کوهپایه ها بوده و در نتیجه به از بین رفتن این محیط های طبیعی با ارزش منجر شده است. از گذشته تا به امروز و به ویژه در سال های اخیر شاهد افزایش پدیده کوه خواری در اطراف و حاشیه شهرها بوده ایم که سبب آسیب های انسانی، زیست محیطی و شهری بسیاری گشته است. لذا این پژوهش به منظور «دستیابی به راهکارهایی جهت ایجاد ارتباط میان محیط انسان ساخت و محیط طبیعی از طریق یک عنصر واسطه موثر در راستای جلوگیری از پدیده کوه خواری» تعریف شده است. از مهم ترین اهداف این پژوهش می توان به جلوگیری از پدیده کوه خواری به وسیله ایجاد و یا تقویت یک عنصر واسطه موثر میان محیط انسان و محیط طبیعی اشاره نمود. مبانی نظری این پژوهش بر مبنای نظریه هایی مانند نظریه گدس، متابولیزم شهری، اعتبارگیری  اعتباربخشی که مهم ترین عناصر آن ها انسان، طبیعت، شهر و اجتماع بوده اند، و نمونه های مورد مطالعه مانند جاده سانتوس، پارک سانابریا، دره پیتزبرگ ساختار یافته و مورد تحلیل و بررسی کامل قرار گرفته است. از دیگر اهداف این پژوهش نیز استفاده از نقطه ضعف فضا و تبدیل آن به نقطه قوت است که می توان با اجتماع پذیرساختن فضا، فضا را فعال نمود. این پژوهش بر اساس نظریه های گفته شده، نمونه های مورد مطالعه و بررسی ها و تحلیل های کامل، به چارچوب نظری شامل مولفه ها و زیرمولفه هایی جهت تقویت و تزریق عملکردها و ویژگی هایی به عنصر واسطه موثر (نهر دلمبر) برای ایجاد ارتباط میان محیط انسان ساخت و محیط طبیعی، دست یافته است که بر اساس چارچوب نظری و مدل تجربی به دست آمده، به راهکارهایی برای نوعی طرح ساختاری-راهبردی کلی در مقیاس کلان و قوانین و ضوابطی جهت جلوگیری از پدیده کوه خواری و همچنین راهکارهایی جهت طراحی عنصر واسطه موثر در چارچوب طراحی شهری دست یافته است. این راهکارها در نمونه مورد مطالعه در محدوده شهرک ظفر و باغستان به شکل طراحی کالبدی-فضایی در چارچوب طراحی شهری تجربه شده است.

محیط طبیعی, محیط انسان ساخت, عنصر واسطه موثر, پدیده کوه خواری, مسیل دلمبر