علی باختر - دانشجوی دکتری معماری ، گروه معماری، واحد سمنان ، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران
رضا فرمهینی فراهانی - استادیار،دانشکده هنر و معماری ، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری ، تهران ، ایران.

مغول ها بعد از یورش به ایران و ویرانگری اولیه به تدریج شروع به سازندگی کردند ولی با توجه به آنکه فرهنگ آنها چادرنشین بود، معماری خود را در ادامه معماری گذشتگان ایرانی ولی با ارتفاع بیشتر در نمای ورودی شکل دادند. روابط سیاسی و اقتصادی ایران و اروپا در این دوره با توجه به عدم تعصب دینی در بین مغول ها، شکل گرفت. روابط سیاسی و تجارت بین ایلخانی ها و اروپایی ها رونق گرفت. در اروپا، دوره اوج و شکوه معماری گوتیک بود، که ویژگی اصلی آن مرتفع ساختن ورودی ساختمان است. با بررسی و مقایسه دو نمونه از مساجد ایلخانی (مسجد جامع ورامین و مسجد جامع نطنز) با دو مورد از کلیساهای گوتیک (کلیسای سنت شاپل و کلیسای سالزبری) با روش مقایسه تطبیقی کیفی تاثیر معماری گوتیک را بر معماری سردر ورودی مساجد ایلخانی مورد مطالعه قرار داده و در این رابطه پس از بررسی نقش روابط فرهنگی، سیاسی ایلخانی ها و اروپایی ها و مطالعه ورودی مساجد و کلیساها و مقایسه شاخصه های کمی و کیفی، مشاهده شد که در مقایسه عوامل کالبدی که در ظاهر نما آشکار است مانند تناسبات و نوع تزیینات، روش اجرا، رنگ و اندازه تناسبات افتراق بیشتر از اشتراک است. اما در مقایسه شاخصه های بنیادین طراحی مانند نوع هندسه و محل قرارگیری ورودی و زاویه ورود نسبت به محراب اشتراک زیادتر است. لذا برخلاف تصور پژوهشگران تاثیرات این تعامل در حوزه معماری به ویژه در شکل گیری ورودی بناها تاثیر نداشته است و کماکان نظریه مرتفع سازی بناها به واسطه ایجاد نمادهای شهری از اعتبار قبلی برخوردار است.

معماری ایلخانی, معماری ورودی, معماری گوتیک, روابط فرهنگی, مرتفع سازی