سمیه مظاهری مصلح - دانش آموخته کارشناسی ارشد آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)
روح الله مفیدی - نویسنده مسئول، استادیار زبان شناسی، گروه زبان انگلیسی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)
محمدباقر میرزایی حصاریان - استادیار گروه آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)

هدف پژوهش حاضر، بررسی تاثیر میزان استفاده از واژگان مشترک زبان فارسی و ترکی استانبولی بر مهارت خوانداری زبان فارسی در بین فارسی آموزان ترکیه ای است و این که واژگان مشترک این دو زبان (دارای مشابهت آوایی و معنایی) در چه سطحی از زبان آموزی (مبتدی، متوسط و پیشرفته)، فرایند درک خوانداری را تسهیل می کند. ابتدا از میان فارسی آموزان ترکیه ای، ۷۵ نفر در دسترس (شامل ۲۵ نفر در هر سطح) با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، آزمون درک خوانداری جداگانه برای هر سطح بود. برای تهیه آزمون، ابتدا یک متن مجزا برای هریک از سطوح، از کتاب های خواندن و درک مطلب موسسه لغت نامه دهخدا انتخاب شد. سپس هر متن به دو قسمت تقریبا مساوی تقسیم شد. در قسمت اول، بدون تغییر در معنا و مفهوم متن، تا حد امکان به جای واژگان مشترک، از واژگان غیرمشترک استفاده شد تا واژگان مشترک به حداقل برسد. در قسمت دوم، از واژگان مشترک بیشتری استفاده شد تا واژگان مشترک در متن افزایش یابد. فارسی آموزان هر سطح، در دو آزمون همتا با سوالات واژگان مشترک و غیرمشترک، در دو نوبت مجزا به فاصله یک روز شرکت کردند. نمرات شرکت کنندگان، از طریق آزمون های آماری تی- زوجی و طرح دوعاملی درون گروهی – برون گروهی تحلیل شد و نتایج فرضیه اول پژوهش، مبنی بر افزایش درک خوانداری، با افزایش کاربرد واژگان مشترک در فارسی آموزان ترکیه­ای تایید شد. همچنین فرضیه دوم، مبنی بر این که هرچه از مراحل ابتدایی زبان آموزی به سمت مراحل پیشرفته تر می رویم، تاثیر واژگان مشترک بیشتر خواهد شد، برای زبان آموزان مبتدی تایید گردید؛ ولی تفاوت معناداری در عملکرد زبان آموزان متوسط و پیشرفته مشاهده نشد.

واژگان مشترک, فارسی, ترکی استانبولی, فارسی آموزان ترکیه ای