دانش محمدی رکعتی - نویسنده مسئول، دانشیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شیراز
اسحق رحمانی - دانشیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شیراز
مریم جهرمیان - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شیراز

کتاب­های آموزشی، علاوه بر اطلاعات، منتقل کننده ارزش­ها و قالب­های فرهنگی مشخصی به فراگیران هستند. از جمله مهم­ترین این قالب­ها، کلیشه­های جنسیتی است که منابع آموزشی، نقش بالایی در شکل­گیری آن­ها دارند. در همین راستا، پژوهش حاضر، به بازنمایی و تحلیل نقش­های خانوادگی و شغلی زن و مرد در کتاب­های فارسی و عربی می­پردازد. ابتدا دو کتاب از مجموعه کتاب­های آموزش زبان فارسی و عربی به غیر سخنوران آن زبان­ها، به نام­های «مینا۱» و «الطریق الی­العربیه» انتخاب شد. سپس تمامی متون خوانداری و تصاویر این دو کتاب، بررسی و به­صورت خط به خط، مطالعه و تمام تصاویر، بررسی شدند تا بازنمایی جنسیت در آن­ها از نظر کمی و کیفی مورد تحلیل قرار گیرد. نتایج، به­طور کلی نشان داد که در هر دو کتاب، سیر فراوانی مولفه­های مورد بررسی، با عدم تعادل به نفع مردان همراه است. تصاویر کتاب­های مورد بررسی، عمدتا به جنس مذکر تعلق داشت و نقش­های شغلی زنان، کم­رنگ­تر بود. مردان، در حال ورزش کردن و نقش­های اجتماعی متنوع­تر و زنان، در حال خرید کردن و در نقش­های اجتماعی کمتری به تصویر کشیده شده بودند. در هر دو کتاب، مشاغل به تصویر کشیده شده برای مردان، دارای تنوع بیشتر و مشاغل زنان، دارای تنوع بسیار پایین بود.

نقش های خانوادگی و شغلی, جنسیت, کلیشه های جنسیتی, الطریق الی العربیه, مینا۱