حسن ذوالفقاری - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس
محمداسماعیل دهقان طزرجانی - دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس

شناخت ایدئولوژی ها و جهان بینی های مولف، هدف تحلیل انتقادی گفتمان متون است که از تحلیل و بررسی سازمان های کلامی بالاتر از جمله، حاصل می شود. تحلیل انتقادی گفتمان رویکردهای مختلفی دارد که یکی از معروف ترین و کاربردی ترین آنها، رویکرد فرکلاف است. در این پژوهش، لالایی های مورد مطالعه را بر اساس رویکرد تحلیل انتقادی گفتمان فرکلاف، بررسی کرده­ایم. در سطح توصیف لالایی ها، ساختارهای گفتمان مدار و کاربردهای زبانی دارای بار ایدئولوژیک مورد مطالعه قرارگرفتند. در سطح تفسیر، به تحلیل بینامتنی و بافت موقعیت اعم از موقعیت های مذهبی، جغرافیایی و تاریخی و اجتماعی و فرهنگی پرداختیم. در این پژوهش، سطح تبیین لالایی ها دربرگیرنده تحلیل روابط قدرت و دو جنس و توزیع نابرابر آن و تاثیر هژمونی ایدئولوژیک در تفکر زنان با نگاه انتقادی است. برآیند پژوهش نشان می دهد که تفکر غالب جامعه، تفکری زن ستیزانه است و بنابراین، زنان نیز نسبت به جنس مونث تفکری مردانه دارند و هویتی سوای هویت مرد برای خود قائل نیستند. البته، سطح آگاهی زنان و فعالیت های اجتماعی آنان در عصر جدید، باعث شده تا در گفتمان لالایی های جدید، از زبان مادران جوان تر امروزی، دیگر شاهد چنین ایدئولوژیی نباشیم و زنان به حقوق، توانایی ها و منزلت اجتماعی خود بیشتر از پیش واقف هستند.

ادبیات عامه, لالایی, تحلیل جنسیتی, تحلیل انتقادی گفتمان, فرکلاف, یزد