تصحیح اشتباهاتی در انتساب برخی ابیات به رودکی سمرقندی در لغت نامه دهخدا
عنوان مقاله: تصحیح اشتباهاتی در انتساب برخی ابیات به رودکی سمرقندی در لغت نامه دهخدا
شناسه ملی مقاله: JR_KVSHN-23-53_001
منتشر شده در در سال 1401
شناسه ملی مقاله: JR_KVSHN-23-53_001
منتشر شده در در سال 1401
مشخصات نویسندگان مقاله:
زهرا نصیری شیراز - گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید چمران اهواز
سجاد دهقان - گروه زبان و ادبیات فارسی،دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهیدچمران اهواز،اهواز،ایران
نصراله امامی - گروه زبان و ادبیات فارسی،دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید چمران اهواز،اهواز،ایران
خلاصه مقاله:
زهرا نصیری شیراز - گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید چمران اهواز
سجاد دهقان - گروه زبان و ادبیات فارسی،دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهیدچمران اهواز،اهواز،ایران
نصراله امامی - گروه زبان و ادبیات فارسی،دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید چمران اهواز،اهواز،ایران
یکی از مهمترین آثار پژوهشی تاریخ ادبیات فارسی تا به امروز، لغتنامه دهخداست. علی اکبر دهخدا (۱۲۵۷-۱۳۳۴) با بررسی هزاران کتاب و نسخه خطی، بیش از چهل سال از عمر خود را وقف تالیف این فرهنگ لغت بزرگ به فارسی کرد. از مزیت های بارز این اثر، نقل اغلب واژه ها (بجز واژه های مدخل)، همراه با یک یا چند شاهد است که غالبا، از متون کهن منظوم و منثور برگرفته شده اند. از جمله شاعرانی که دهخدا و همکارانش، بسیار به سروده های او استناد کرده اند، رودکی سمرقندی است؛ به گونه ای که کمتر بیتی در دیوان رودکی هست که در لغتنامه به عنوان شاهد لغتی نیامده باشد. باوجود این، نگارندگان با بررسی یکایک شواهد منسوب به رودکی در این فرهنگ، متوجه وجود شمار زیاد ابیاتی شدند که در دیوان رودکی مصحح نفیسی (۱۳۱۹ و ۱۳۴۱ه.ش.)، موجود نیست. با توجه به اهمیت سروده های رودکی، بویژه سروده های تازه منسوب به وی، نگارندگان برآن شدند درستی یا نادرستی این انتساب ها را بررسی کنند. با این هدف، نگارندگان ۷۵ بیت از ابیاتی را که در متن دیوان رودکی تصحیح نفیسی نیست، اما در لغتنامه دهخدا به نام رودکی ثبت شده، بررسی کردند و در نهایت، مشخص شد که ۲۷ بیت از این ابیات به واسطه برخی منابع، که مهمترین آنها دیوان مجعول رودکی چاپ تهران (سال ۱۲۷۶ش.) است، به لغت نامه راه یافته؛ سه بیت (دو شاهد) در منابع مورد بررسی ما بدون نام سراینده هستند و مابقی، ابیاتی هستند که متعلق به رودکی نیستند. جستار حاضر، به منظور اصلاح انتساب این ابیات بهر ودکی در لغتنامه و جلوگیری از ورود آنها به نام رودکی در پژوهش ها و دیوان های چاپی آینده، انجام یافته است.
کلمات کلیدی: فرهنگ های فارسی, لغت نامه دهخدا, رودکی, انتساب های نادرست, تصحیح
صفحه اختصاصی مقاله و دریافت فایل کامل: https://civilica.com/doc/1734235/