زهرا کریم زاده - دانشجوی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد
کاظم مهتدیانی - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد
محمدکاظم کهدویی - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد

وصف، یکی از موثرترین و اصلی­ ترین بخش­ های شعر است که نمود آن در آثار حماسی، به دلیل پیوند ناگسستنی با آن، بیشتر احساس می­شود. هنر شاعر، با تصویر آفرینی ­هایی که با استفاده از قدرت خلاقیت و ذهن توانمند خود با توجه به امکانات زبانی و بیانی صورت می­ دهد، آشکار می ­گردد. از این جهت، بررسی این مقوله، در شعر شاعران، بویژه حماسه­ سرایان، حائز اهمیت است. خداوندنامه سروده صبای کاشانی (ف.۱۲۳۸ه.ق.) از جمله حماسه ­های دینی است که وصف­ های بسیاری در آن به­ کاررفته ­است. انعکاس این موضوع در خداوندنامه، بیانگر میزان آگاهی و توجه فراوان صبا به مساله وصف است و البته، مهارت و دقت کم­ نظیر او در کاربرد این عنصر را نشان می ­دهد. وصف­ های صبا، همه رنگ حماسی دارند و با صحنه­ های رزمی آن اثر، متناسب هستند. صبا، از انواع مختلف وصف در این اثر ارزشمند خود استفاده کرده است. این وصف­ ها، هم جنبه عینی دارند هم ذهنی. در این مقاله، به جنبه­ های مختلف وصف­ های صبا در خداوندنامه از منظر «دستور زبان» و چگونگی تصویر آفرینی او در ارتباط با اشخاص، طبیعت، میدان نبرد، موقعیت­ های بزمی و رزمی، پرداخته می­ شود.

وصف, خداوندنامه, صبای کاشانی, تصویرآفرینی